Kavramsal değişim stratejileri, çalışma türü ve bireysel farklılıkların öğrencilerin başarısı ve tutumları üzerindeki etkisi

Abstract

ÖZET KAVRAMSAL DEĞİŞİM STRATEJİLERİ, ÇALIŞMA TÜRÜ VE BİREYSEL FARKLILIKLARIN ÖĞRENCİLERİN BAŞARI VE TUTUMLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Akgün, Özcan Erkan Doktora, Eğitim Teknolojisi Programı Tez Danışmanı: Yrd.Doç.Dr. Deniz Deryakulu Eylül, 2005, 193 sayfa. Bu araştırma, iki farklı kavramsal değişim stratejisine göre hazırlanan çokluortam materyallerini öğrencilerin bireysel ya da grupla çalışmalarının ve bilişsel, duyuşsal özelliklerinin kavramsal değişimleri üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma 2x2(x3) faktöryel desende yürütülmüştür. Bu desende bağımlı değişkenler üzerinde etkisi incelenen iki faktör yer almaktadır. Bunun dışında bir bağımlı değişkene ilişkin tekrarlı ölçümler bulunmaktadır. Çalışma grubunu Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Sınıf Öğretmenliği Bölümü üçüncü sınıfta okuyan 52'si kız, 21 'i erkek 73 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın bağımlı değişkenleri öğrencilerin kavramsal değişimlerinin belirlenmesinde temel alınan, maddenin yapısına ilişkin kavram yanılgısı tanı testi puanları, kimyaya yönelik tutum ve bilişsel çelişki düzeylerini belirlemek için ölçülen; çelişkinin tanınması, çelişkiye yönelik ilgi, kaygı, çelişkinin bilişsel olarak yeniden gözden geçirilmesi puanlarıdır. Bağımsız değişkenler ise tahmin-gözlem-açıklama (TGA) ve düzeltici metin (DM) düzeylerinden oluşan kavramsal değişim stratejisi ile bu stratejilerin bireysel ya da ortaklaşa çalışılması düzeylerinden oluşan çalışma türüdür. Bu değişkenler dışında öğrencilerin bilimsel epistemolojik inançları, bilimsel süreç becerileri, güdülenme düzeylerinin belirlenmesi için ölçülen; içsel hedef belirleme, dışsal hedef belirleme, görev değeri, öğrenme ve performansla ilgili öz-yeterlik algıları, öğrenmeye ilişkin kontrol inancı; öğrenme stratejilerinin belirlenmesi için ölçülen; yineleme, düzenleme, açımlama, metabilişsel stratejiler, çabayönetimi puanları da kavramsal değişimle ilişkilerinin incelenmesi amacıyla araştırmada ele alınmıştır. Araştırmada elde edilen veriler, iki faktörlü ANCOVA, iki faktörlü ANOVA ve tekrarlı ölçümler için iki faktörlü ANOVA kullanılarak incelenmiştir. Araştırma sonuçları DM stratejisine göre tasarımlanan materyalin, TGA stratejisine göre öğrencilerin kavram yanılgılarını ve bilişsel çelişkiye yönelik kaygılarını anlamlı olarak azalttığı, öğrencilerin kimyaya yönelik tutumlarını ve bilişsel çelişkiye yönelik ilgilerini anlamlı olarak arttırdığını göstermektedir. Öğrencilerin kavramsal değişim stratejilerine göre tasarımlanan materyalleri ortaklaşa çalışmaları bireysel çalıştıkları duruma göre öğrencilerin kavram yanılgılarını ve bilişsel çelişkiye yönelik kaygılarını anlamlı olarak azaltmakta, bilişsel çelişkiye yönelik ilgilerini ise anlamlı olarak arttırmaktadır. Öğrencilerin kavramsal değişimlerinin deneysel işlemler sonrasında kalıcı olduğu bulunmuştur. Ortaklaşa çalışıldığında DM stratejisine göre çalışmanın öğrencilerin kimyaya yönelik tutumlarını anlamlı olarak arttırdığı, DM stratejisine göre çalışıldığında ise ortaklaşa çalışmanın öğrencilerin bilişsel çelişkiye yönelik ilgilerini ve çelişkiyi bilişsel olarak yeniden gözden geçirmelerini anlamlı olarak arttırdığı görülmüştür. Bireysel olarak çalışıldığında TGA stratejisine göre çalışan öğrencilerin öğrenmeye ilişkin kontrolü daha çok kendilerinde gördükleri, TGA stratejisine göre çalışan öğrencilerin bireysel çalıştıklarında öğrenme görevlerini daha kararlı bir biçimde gerçekleştirdikleri bulunmuştur. DM stratejisine göre çalışan öğrenciler ortaklaşa çalıştıkları zaman anlamlı olarak daha fazla metabilişsel strateji kullanmakta ve ortaklaşa çalışan öğrenciler DM stratejisine göre çalıştıklarında öğrenme görevlerini daha kararlılıkla yerine getirmektedirler.

ABSTRACT THE EFFECTS OF CONCEPTUAL CHANGE STRATEGIES, STUDY TYPE AND INDIVIDUAL DIFFERENCES ON STUDENTS' ACHIEVEMENT AND ATTITUDE Akgün, Özcan Erkan Doctoral Dissertation in Educational Technology Advisor: Assist. Prof. Dr. Deniz Deryakulu October, 2005, 193 pages This research was conducted to make a contribution to the effective and efficient correction of misconceptions by revealing the effects of conceptual change strategies utilized in science education, individual or collaborative study types of students, and individual differences of students on conceptual change. The research was carried out in 2x2(x3) factorial design. The total of 73 subjects, who are attending primary school teacher education program, consisted of 52 female and 21 male university students. The Dependent variables were conceptual change, attitude towards chemistry and cognitive conflict subdimensions of which are recognition of cognitive conflict, interest, anxiety, cognitive reappraisal of conflict. The independent variables were conceptual change strategy sub dimensions of which are refutational text (RT) or predict-observe-explain (POE), and study type which might be individual or collaborative. In addition to these variables, students' scientific epistemological beliefs, science process skills, motivational variables (intrinsic goal orientation, extrinsic goal orientation, task value, self efficacy, control beliefs about learning), learning strategy variables (rehearsal, elaboration, organization, metacognitive self regulation, peer learning, help seeking, study time) are also considered to find out the effects of them on conceptual change. The data gathered in this research were analyzed by using two factors ANCOVA, two factors ANOVA and two factors ANOVA for repeated measures. According to the findings of the study; students' conceptual change, attitudes towards chemistry and their interests in cognitive conflict were significantly higher, and their cognitive conflict anxiety was significantly lower when theyused RT based material. Their conceptual changes and interest in cognitive conflict was significantly higher and cognitive conflict anxiety was significantly lower when they study collaboratively. When students studied collaboratively, if they use RT based material, their attitude towards chemistry, their interest in cognitive conflict and cognitive reappraisal of conflict were significantly higher. Besides, they used more metacognitive strategies and effort management. When students studied individually, if they studied POE based material, they showed more effort management and control beliefs about learning. VII