Akış kuramına dayalı stresle başa çıkma grup programının ergenlerin stresle başa çıkma stratejilerine etkisi

Abstract

Bu araştırmada, akış kuramına dayalı Stresle Başa Çıkma GrupProgramı'nın, lise birinci sınıfta öğrenim gören, 14-17 yaşlar arasındakiergenlerin stresle başa çıkma stratejilerini etkileyip etkilemediği incelenmiştir.Bu amaçla, araştırmada dört denence test edilmiştir. Bunlar; akış kuramınadayalı stresle başa çıkma grup programına katılan lise birinci sınıföğrencilerinin stresle başa çıkmada kullandıkları, (1) genel başa çıkma, (2)mücadele, (3) kişisel kontrol ve (4) çevreyle etkin temas stratejilerinindüzeyleri böyle bir programa katılmayan öğrencilere göre daha yüksekolacaktır.Bu araştırma, kontrol gruplu ön-test ve son-test modele dayalıdeneysel bir araştırmadır. Araştırmanın bağımsız değişkeni, akış kuramıtemel alınarak hazırlanmış Stresle Başa Çıkma Grup Programı (SBGP)'dır;bağımlı değişkeni ise, stresle başa çıkma stratejileridir. Bağımlı değişkeneilişkin veriler, bu araştırma kapsamında araştırmacı tarafından akış kuramıtemel alınarak geliştirilen Stresle Başa Çıkma Stratejileri Ölçeği (SBSÖ) ilebelirlenmiştir. SBSÖ toplam 48 madde ve üç alt ölçekten oluşmaktadır. Altölçekler; (1) Mücadele, (2) Kişisel Kontrol ve (3) Çevreyle Etkin Temasstratejileridir. SBSÖ, 14-17 yaşlar arasındaki ergenlerin gelişimsel ve okulkaynaklı var olan ve olası stresli yaşantılara ilişkin başa çıkma stratejileriniölçmektedir. Ölçekten elde edilen puan yükseldikçe, etkin ya da işlevselanlamda başa çıkma düzeyi de yükselmektedir. SBGP, yalnızca var olandeğil, olası stresli yaşantılarla da etkin bir biçimde başa çıkabilmek için güçlübir kişisel donanım kazandırma işlevine sahip bir programdır.Araştırma, 2003-2004 eğitim-öğretim yılında Ankara Yenimahalleilçesindeki Mimar Sinan Lisesi'nin, I. sınıfında öğrenim gören, 10 deney, 10da kontrol grubunda olmak üzere toplam 20 öğrenci üzerinde yapılmıştır.Araştırmanın deney grubuna, akış kuramına dayalı stresle başa çıkma grupprogramı, her biri 90 dakika olmak üzere 13 oturumda uygulanmıştır.SBGP'nın uygulanma sürecinde ergenlere stratejiler kazandırılırken,şu teknik ve yöntemlerden yararlanılmıştır: Bilgi verme, bilişsel olarak olumlubiçimde yeniden yapılandırma ve değerlendirme, yaşantıyı örneklemeyöntemi, amaç ve vizyon belirleme, zaman yönetimi, problem çözme, hayaletme, etkin dinleme, empati kurma, açık uçlu soru-yanıt, küçük ve büyük gruptartışması, davranışın mantıksal analizi, model alma, rol oynama ve davranışıprova etme, akran desteği, geri bildirim alma ve verme, ev ödevleri ve sürecikişisel dosyalarla izleme.Araştırmanın, öntest ve sontest puanlarına ilişkin analizlerde, deneksayısı az ve SBSÖ'nin geneline ve alt ölçeklerine ilişkin puanlar çarpıkolduğu için, (t) testinin bir alternatifi olan Mann Whitney U testi kullanılmıştır.Araştırmada hata payı, ön testlere ilişkin istatistiksel analizlerde 0.05, sontestlere ilişkin istatistiksel analizlerde ise 0.01 olarak kabul edilmiştir.İstatistiksel analiz sonuçları, araştırmada kurulan tüm denencelerin 0.01düzeyinde doğrulandığını göstermiştir. Bu bulgulara dayanarak, Stresle BaşaÇıkma Grup Programının benzer gruplarda uygulanabilecek düzeyde etkili birprogram olduğu sonucuna varılmıştır.

This study investigated whether the group programme in which thestrategies for coping with stress are implemented first-class high schoolstudents? (who are between the ages of 14 and 17) levels of the strategies forcoping with stress increase or not. For this purpose, in this study fourhypotheses were tested. The first-class high-school students? levels of thestrategies for coping with stress will be higher compared to the students whodid not participate in such a programme in terms of (1) general coping withstress, (2) struggle (3) personal control, (4) active contact with theenviroment.This is an experimental study based on control-group pretest posttestmodel. The independent variable of the study is the Group Programme forCoping with Stress based on flow theory (GPCS); the dependent variable isthe strategies for coping with stress. The data regarding the dependentvariable was identified through the Scale of Strategies for Coping with Stress(SSCS) which was developed by the researcher for this study based on theFlow Theory. SSCS consists of 48 items and three subscales as a whole.These subscales are the strategies on (1) Struggle, (2) Personal Control and(3) Active Contact with the Enviroment. SSCS, measures adolescents? (whoare between the ages of 14 and 17) strategies of coping with existing andpossible stress resulting from developmental and school (academic activities,social relations, self perception, and future life). As the score in the scaleincreases, active or functional level of coping strategy increases. The groupprogramme coping with stress is a programme which has a function ofensuring a powerful personal equipment in order to cope with not only forexisting stressful experiences but also for possible stressful experiences.The research was conducted with 20 students (10 of them were in theexperimental group while the rest of 10 students were in the control group)who attend the first class of Mimar Sinan High School in Yenimahalle, Ankara(2003-2004). The group programme for coping with stress were implementedon the experimental group in 13 sessions each of which was 90 minutes.While helping the adolescents to acquire these strategies during theimplementation process of GPCS the following techniques were used: Givinginformation, reconstruction and reevaluation cognitively in a positive way,experience sampling method, determination of purpose and vision, timemanagement, problem solving, imagining, active listening, empathy, open-ended question-answer, small and big group discussion, logical analysis ofthe behavior, modelling, role-playing and rehearsal of the behavior, peersupport, getting-giving feedback, home assignments and following theprocess with personal files.In the analysis of the pretest posttest scores, since the subjects arefew and general and subscala of SSCS are skewed Mann-Whitney U testwas used as an alternative to (t) test. In the study pretest P-value wereconsidered to be 0.05 and posttest P-value is considered to be 0.01. Theresults of the statistical analysis showed that all the hypotheses of the studywere proved to be correct at 0.01 level. Based on these findings, it wasobserved that the Group Programme for Coping with Stress is an effectiveprogramme which could be implemented on similar groups.