Türkiye`de yetişkin okuryazarlığı: Yetişkin okuma-yazma eğitimine eleştirel bir yaklaşım

Abstract

Arastırmada, Türkiye'nin kronik bir sorunu olan okuryazarlık sorunununasılmasında benimsenen yaklasım ve bu yaklasımı esas alan uygulamaların,sorunu tümüyle giderme kapasitesini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Baskabir ifade ile arastırmada, Türkiye'deki yetiskin okuma-yazma yaklasım veuygulamalarının degerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bir yetiskin okuma-yazmakursu (Nato Yolu Toplum Merkezi Yetiskin Okuma-Yazma Programı)baglamında yapılacak bu degerlendirmede, okumaz-yazmazları tanımlayansosyo-kültürel ve demografik özelliklerin belirlenmesi, yetiskin okuma-yazmakurslarına katılım örüntüleri (yetiskinlerin okuma-yazma ögrenme nedenleri,devam sorunları, terk nedenleri) ve okuma-yazma ögretimindeki egitselsüreçler (ögretmen-ögrenen iliskisi, ögretim materyalleri, ögretim yöntemleri)esas alınmıstır.Arastırmada, nitel arastırma yaklasımı kullanılmıstır. Arastırmada, sözü edilenamaca iki temel eksen üzerinden hareket edilerek ulasılmaya çalısılmıstır.Birincisi, ilgili literatür, belgeler, dokümanlar ve raporlar üzerinden yapılananalizdir. kincisi, okumaz-yazmaz nüfusun yogun olarak yasadıgı birgecekondu mahallesinde düzenlenen bir yetiskin okuma-yazma programıuygulamasına dayanmaktadır. Baska bir ifade ile, arastırmada bir yandan ilgililiteratür ve istatistiki veriler ile ülke genelindeki okuryazarlıgı ve okuma-yazmaegitimini degerlendiren `makro' bir analiz, diger yandan bir okuma-yazmaprogramı uygulamasına dayanan `mikro' bir analiz söz konusudur.Arastırmanın uygulama bulguları (mikro bulgular) genel tarama bulguları(makro bulgular) temelinde ele alınmıstır.Arastırmada ulasılan sonuçlar özetle sunlardır: Geçmisten bu yana uygulananyaklasım, okuryazarlıgı yalnızca `teknik bir beceri' olarak sınırlamakta,okuryazarlıgın içinde yer aldıgı sosyo-kültürel baglamı ihmal ederek `yansız biredim' olarak algılamaktadır. Ayrıca bu yaklasım bireyin yasam deneyimlerinigöz ardı ederek toplumsal güçlenme kanallarıyla iliskisini etkili bir biçimdekurmamaktadır.

In this research, it is aimed to show the problem solving capacity of theapproach which has been accepted to cope with the chronic literacy problemof Turkey and the applications based on this approach. In other words, in thisresearch, it is aimed to criticize the approach and applications of adult literacyeducation in Turkey. The research is relied on the educational processes ofliteracy education (teacher-learner relationship, teaching materials, andmethods), to investigate socio-cultural and demographic characteristics whichare define the illiterate adults and their participation conditions of literacycourses (the reasons of learning literacy for adults, attendance problems,withdrawal reasons) in the context of an applied adult literacy courses (NatoYolu Community Center Literacy Program).Qualitative research method is used in this research. The research tries toreach the aims from two different research methods. First, related literature,documents and reports are analyzed (content analysis). The second is basedon an adult literacy program which was implemented in a squatter settlementarea where illiterates densely populated. In other words, in this research, inone hand ?a macro analysis? that is evaluation of literacy and literacyeducation in Turkey by using related literature and statistical data; on the otherhand ?a micro analysis? that is relied on an application of an adult literacyprogram is carried out.In brief, result of the study is that traditional literacy approach, limits theliteracy as a ?technical skill? and perceives literacy as ?a neutral action? byignoring the socio-cultural context in which literacy is involved. In addition,this approach is refusing the life experiences of an individual, and it is noteffectively connecting those experiences with the empowerment channels.