Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan öğrencilerin tanılanması, eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi ve öğretim programı tasarısı

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu yaşayan bireylerin tanı almalarını sağlamak, eğitim ihtiyaçlarını belirlemek ve bu ihtiyaçlara uygun öğretim programı tasarlamaktır. Araştırmada öncelikle Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu yaşayan bireylerin tespit edilip tanılanmalarını sağlamak için öğrencilere çeşitli test ve ölçekler uygulanmış, bu uygulamalar sonucunda öğrenci velileri ile görüşülerek psikiyatriye yönlendirilmiştir. Araştırmanın ihtiyaç belirleme aşamasında literatür taraması yapılmış, tanı alan öğrencilerin kendileri, velileri ve öğretmenleri ile görüşmeler gerçekleştirilmiş ve konu ile ilgili uzmanların videoları incelenmiştir. Ortaya çıkan bu ihtiyaçlara yönelik olarak bir öğretim programı tasarlanmıştır.Araştırmada nitel ve nicel araştırma yöntemleri bir arada kullanılmıştır. Üç farklı aşamadan oluşan araştırmanın DEHB'li öğrencileri belirleme süreci tarama araştırması ile, DEHB'li öğrencilerin ihtiyaç belirleme süreci durum çalışması ile ve program tasarlama süreci kuram oluşturma araştırması ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın tarama araştırması 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Düzce İlinde bir ilkokulda 2. Sınıf öğrencileri ile gerçekleştirilmiştir. Durum araştırmasında ise çalışma grubu DEHB tanısına sahip öğrencilerden, bu öğrencilerin sınıf öğretmenlerinden ve velilerinden, uzman videolarından ve literatür kaynaklarından oluşmaktadır. Araştırmada verilerin geçerliliğini güçlendirebilmek ve sonuçların anlamlılığını zenginleştirebilmek için maksimum veri çeşitlemesi yapılmıştır. Tanılanma sürecinde veri toplama araçları olarak Bourdon dikkat testi, d2 dikkat testi, öğretmen görüş formu, Conners Derecelendirme Ölçekleri kullanılmış ve ihtiyaç belirleme sürecinde ise öğretmen görüşme formu, veli görüşme formu ve öğrenci görüşme formu kullanılmıştır. Veri analizleri, veri toplama ile eş zamanlı olarak yürütülmüştür. Tanılama sürecinde uygulanan test ve ölçeklerin değerlendirilmesinin ardından birbirleri ile karşılaştırılarak karar verilmesinde çoklu karar verme yaklaşımı kullanılmıştır. İhtiyaç belirleme sürecinde görüşme ve döküman inceleme tekniği ile toplanan verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Öğrencilerin tanılanması sürecinde gerçekleştirilen analizler sonucunda Bourdon Dikkat testi, d2 dikkat testi, öğretmen görüş formu, derecelendirme ölçekleri sonuçlarına göre DEHB şüphesi taşıdığına karar verilen öğrencilerin psikiyatriste yönlendirilmeleri sonucu giden 6 öğrenciden 4'ünün DEHB'li olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. İhtiyaç belirleme süreci analizleri ile DEHB'li öğrencilerin beyin yapılarının, karakteristik, duygusal ve davranışsal özelliklerinin diğer öğrencilerden farklı oldukları, farklı ruhsal bozukluklar yaşayabildikleri, bilişsel ve davranışsal problemler yaşadıkları, DEHB ile ilgili yaşanan problemlerinin çözümü için çeşitli eğitimler almaları ve çözüm yöntemlerini uygulamaları, yaşantılarında beslenme, spor ve uyku düzenlerine dikkat etmeleri gerektiği bulgularına ulaşılmıştır.Tanılama sürecine dair araştırmalar sonucunda; sınıf öğretmenlerinin DEHB hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıkları, buna bağlı olarak sınıflarında var olan DEHB'li öğrencileri fark edemedikleri ve bu öğrencileri olumsuz davranışlar sergileyen diğer tüm öğrencilerle karıştırdıkları tespit edilmiştir. Bourdon dikkat testi, d2 dikkat testi ve Conners derecelendirme ölçeklerinin dikkat becerisini ölçmede yeterli olduğu ve tanının konması için tüm bu ölçeklerin verilerinden yararlanılarak pskiyatriye yönlendirilmesi gerektiği belirlenmiştir. Ayrıca DEHB'li bireylerin tanılanma sürecinde ailelerin, çocuklarının etiketlenmesinden ve ilaç tedavisinden dolayı çekimser kalarak uzmana gitmekten vazgeçtikleri, uzmana giderek tanı alan ailelerin ise bu durumu öğretmenden gizleme eğiliminde oldukları sonucuna ulaşılmıştır.İhtiyaç belirleme araştırmaları sonucunda DEHB'li bireylerin, DEHB'li olmayan bireylere göre nörolojik olarak beyin yapılarının farklılıklar gösterdiği, duygusal, bilişsel, davranışsal ve akademik olarak farklılıklar gösterdikleri, DEHB'ye ek olarak farklı bozukluklar yaşadıkları, bilişsel ve akademik problemler yaşadıkları, bu yüzden bu bireylere yönelik verilecek eğitimlerde bu bireylere sosyal, duygusal, davranış düzenleme ve akademik beceriler kazandırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca DEHB'li bireylere özel eğitim, sosyal beceri eğitimi, dikkat eğitimi ve çevrelerine aile eğitimi ve öğretmen eğitimi gibi eğitimler verilmesi gerektiği, bireylere verilen eğitimlerde egzersizler, görsel algı etkinlikleri ve işitsel etkinlikler, bulmacalar ve oyunlar kullanılması gerektiğine, eğitim ortamı, çalışma süreleri, katılımcılar ve eğitimcinin özellikleri, verilecek yönergeler hakkında dikkat edilmesi gerekenlere ulaşılmış. Eğitimlere ek olarak ilaç tedavisi, bilişsel davranışcı terapi, nörofeedback gibi yöntemler kullanılarak, tedavinin işbirliği içinde çocuğu iyi tanıyarak yürütülmesi ve olumlu disiplin yöntemlerinin kullanılarak, uygun çevre düzenlemeleri ile beslenme, spor ve uyku düzeni sağlanması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.Araştırma sonuçlarına göre öneriler kısmında tanılama süreçlerine ve araştırmacılara yönelik öneriler listelenmiş olup ayrıca hedef, içerik, eğitim durumları, değerlendirme öğeleri ele alınarak bir öğretim programı tasarlanmıştır.

The aim of this study is to diagnose individuals with Attention Deficit Hyperactivity Disorder, to determine the educational needs and to design the curriculum according to these needs.First of all, various tests and scales were applied to the students in order to identify and diagnose individuals with Attention Deficit Hyperactivity Disorder. As a result of these applications, the parents were interviewed and the students were directed to psychiatry. In the needs assessment process of the research, literature is searched, interviews were conducted with students, parents and teachers and videos of experts were examined. A curriculum was designed to address these needs.Qualitative and quantitative research methods were used in the study. The process of identifying the students with ADHD was conducted through a survey model, the needs assessment process of the research was conducted through case study design, and the curriculum design process of the research was carried out by the grounded theory method.The research was conducted with the 2nd-grade students of Primary School in the central district of Düzce in the 2018-2019 academic year. In the case study, the study group consisted of students with ADHD, their class teachers, and their parents, expert videos and literature resources. Data triangulation was made in order to strengthen the validity of the data. In the diagnosis process of the research, the Bourdon Attention Test, the d2 attention test, teacher opinion form, the Conners Rating Scales and in the needs assessment process of the research, teacher interview form, parent interview form, and student interview form were used as data collection tools.Data analysis was carried out simultaneously with data collection. After the evaluation of the tests and scales applied in the diagnostic process, multiple decision-making approach was used to compare data with each other. The content analysis method was used to analyze the data collected by interview and document analysis techniques in the needs assessment process of the research.It was found that 4 out of 6 students who were referred to psychiatrists according to the results of Bourdon Attention Test, d2 Attention Test, Teacher Opinion Form and Rating Scales, were diagnosed with ADHD. As a result of the needs assessment process, it was seen that the brain structures, characteristic, emotional and behavioral characteristics of ADHD students were different from other students, and the ADHD students have different mental disorders, cognitive and behavioral problems. In addition, it was concluded that these students should take various trainings and apply solution methods to solve the problems related to ADHD and they should pay attention to nutrition, sports and sleep patterns in their lives.As a result of researches on the diagnostic process; It was determined that the classroom teachers did not have enough information about ADHD, and accordingly, they could not notice the students with ADHD in their classrooms and confused these students with all other students who displayed negative behaviors. Bourdon attention test, d2 attention test, and Conners rating scales are sufficient to measure attention skill and all these scales should be directed to psychiatry to make a diagnosis. In addition, it was concluded that in the process of diagnosing individuals with ADHD, families gave up going to the specialist because of their child's labeling and drug treatment, and families, diagnosed by going to the specialist, tend to hide this situation from the teacher.As a result of the study, it was concluded that the neurological brain structures of individuals with ADHD differ from individuals without ADHD, they have emotional, cognitive, behavioral and academic differences from others, in addition to ADHD, they experience different disorders, cognitive and academic problems. Therefore, social, emotional, behavioral and academic skills should be gained to these individuals through the training.In addition, it was concluded that special education, social skills training, attention training should be given to individuals with ADHD, and also education should be given to their families and teachers. Exercises, visual perception activities, auditory activities, puzzles and games should be used in trainings given to individuals. The training environment, working hours, participants, trainers, and guidelines should be meticulously adjusted. In addition to the training, methods such as drug therapy, cognitive behavior therapy, and neurofeedback should be used. Solution methods should be carried out in cooperation, positive discipline methods should be used, nutrition, sports and sleep order should be established for the child.According to the results of the research, some suggestions developed for diagnostic processes and researchers, and a curriculum is designed with objectives, content, learning and teaching processes, and assessment elements.