Eş zamanlı ve eş zamansız uzaktan eğitim ortamlarındaki çevrimiçi etkileşimlerin yapısal çözümlemesi

Abstract

Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu araştırma Ankara Üniversitesi İlahiyat Lisans Tamamlama Uzaktan Eğitim Programı'nda (İLİTAM) kullanılan eş zamanlı ve eş zamansız uzaktan eğitim ortamlarında gerçekleşen etkileşimlerin ESA (Exchange Structure Analysis = Yapısal Etkileşim Çözümlemesi) yöntemi ile çözümlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma çerçevesinde öncelikle öğrencilerin 2007- 2008 Eğitim- Öğretim Yılında 8 aylık dönemde eş zamanlı (sohbet) ve eş zamansız (forum) ortamlara yolladıkları mesajlar kaydedilmiştir. 2007- 2008 Eğitim-Öğretim Yılında İLİTAM programında yer alan çevrimiçi ortamlara en az bir kez katılan 1339 öğrencinin %30'u kadın, %70'i erkeklerden oluşmaktadır. Öğrencilerin %27'si köy ve mezrada, %33'ü ilçede ve %40'ı il merkezlerinde yaşamaktadır. Öğrencilerin %62'si internet kullanma olanağına sahip, %28'si kısmen internet kullanma olanağına sahiptir ve %10'u internet kullanma olanağına sahip değildir; %60'ı bilgisayar kullanma olanağına sahip, %29'u kısmen bilgisayar kullanma olanağına sahipken, %11'i bilgisayar kullanma olanağına sahip değildir. Yaş dağılımı açısından incelendiğinde öğrencilerin %36'sı 25 yaşından küçük, %45'i 25- 36 yaş aralığında, %19'u 36- 45 yaş aralığında yer almaktadır.Araştırmada çevrimiçi etkileşimlerin çözümlenmesi için ESA yöntemi kullanılmıştır. ESA yönteminde sisteme gönderilen mesajlar düşünsel rol, denetim düzeyi, ESA kategorisi ve yapısal rol olmak üzere dört ölçüte göre tasnif edilip, incelenmektedir. Mesajlar düşünsel rol ölçütüne göre açıklayan, ayrıntılandıran, sorgulayan, eleştiren, anlatan, aydınlatan ve değerlendiren; denetim düzeyi ölçütüne göre etkin, edilgin ve baskın; ESA kategorisi ölçütüne göre başlatan, cevaplayıp yenileyen, sonlandıran, bağımsız, yeniden başlatan, sürdüren, cevabı bitirip yenileyen ve cevaplayan; yapısal rol ölçütüne göre ise başlatan, yeniden başlatan, sonlandıran, devam ettiren ve cevaplayan gibi kategorilere ayrılmaktadır. Bu araştırmada çözümlenmek istenen mesajlar, kodlanırken ESA alt kategorileri ayrı ayrı numaralandırılmış ve kodlama bu şekilde yapılmıştır. Yukarıdaki kategoriler çerçevesinde mesajların öncelikle frekans ve yüzdelik değerleri SPSS programında hesaplanmış ve tablolaştırılmıştır. ESA kategorilerine göre kodlanan mesajların ileri istatistiksel çözümlemeleri Kay-Kare tekniği kullanılarak yapılmıştır.Elde edilen bulgulara göre sohbet ortamına forum ortamından daha fazla mesaj gönderilmektedir. 80123 öğrenci mesajının 21357 (%26)'sı forum ortamına, 58766 (%74)'sı sohbet ortamına yollanmıştır. Sohbet ortamına gönderilen mesaj sayısı her ne kadar forum ortamından daha fazla ise de öğrenci sayısı açısından bakıldığında forum ortamına katılımın daha fazla olduğu belirlenmiştir. Düşünsel roller açısından incelendiğinde öğretim elemanlarının etkileşim ortamlarına en fazla açıklayan, öğrencilerin ise en fazla değerlendiren türde mesajlar yolladıkları belirlenmiştir. Denetim düzeyi açısından hem öğretim elemanlarının hem de öğrencilerin en fazla, etkin mesajlar gönderdikleri belirlenmiştir. ESA kategorileri açısından incelendiğinde ise öğretim elemanları en fazla cevaplayan, öğrenciler ise en fazla sürdüren türde mesajlar göndermişlerdir. Yapısal roller açısından incelendiğinde öğretim elemanlarının en fazla cevaplayan ve öğrencilerin ise en fazla sürdüren türde mesaj gönderdikleri belirlenmiştir.

The goal of this study as a master?s thesis is to analyse interactions in synchronous and asynchronous distance education environments in Ankara University Distance Education Theology Degree Completion Program (ILITAM) by ESA method. Within the scope of the research, firstly the messages sent by students to synchronous (chat) and asynchronous (forum) environments in eight month period of 2007-2008 Educational Year have been saved. 30% of 1339 students who have at least once participated in online environment in ILITAM in 2007-2008 Educational Year are female; 70% of those are male students. 27% of the students live in rural areas, 33% of them in districts and 40% of them in province centers. 62% of the students have the opportunity to use internet, 28% of them have this opportunity partially, 10% of them have no opportunity to use internet. 60% of them have the opportunity to use computer, 29% of them have this opportunity partially, 11% of them have no opportunity to use computer. As their age range is considered, it shows 36% of the students are younger than 25; 45% of them are between 25 and 36; 19% of them are between 36 and 45 years.Exchange Structure Analysis (ESA) method has been used in the research in order to analyse online interactions. In ESA method, messages sent to the system are studied under four headlines: argument role, control level, ESA category and structural role. The messages under the headline of argument role are categorised as explainer, elaborator, inquirer, critic, clarifier, evaluator, narrator. The messages under the headline of control level are categorised as active, passive and dominant. The messages in Exchange Structure category are named as initiate, respond, reinitiating, response-complement, continue, stand alone, complement and response-reinititiating. In terms of structural roles, the messages are categorised as initiator, reinitiator, responder, finisher, continuer. While codifying the messages, ESA subcategories have been numbered separately. Within the frame of the categories above, firstly the frequence and percentage values of the messages have been computed and charted in SPSS. Further statistical analysis of the messages that have been codified with reference to ESA categories has been carried out by using Chi-Square method.According to the findings obtained by means of this research, the messages sent to chat environment excess the number of those sent to forum environment. 21357 (26 % of the total number) messages out of 80123 messages have been sent to forum environment while 58766 (74%) messages have been sent to chat environment. Even if the messages sent to chat environment excess the number of those sent to forum environment, it has been seen that participation in forum environment is higher when the number of students is taken into consideration. As the messages have been studied in terms of intellectual roles, it has been seen that teachers mostly send explanatory messages to interaction environment while students mostly send evaluating messages. In terms of control level, it has been fixed that both teachers and students mostly send active messages. In terms of ESA category, it has been seen that teachers mostly send responding messages while students mostly send continuing messages. In the same way, teachers have mostly sent responding messages while students have mostly sent continuing messages in terms of structural roles.