Etkili okul değişkenlerinin öğrenci başarısı ile ilişkisi ve okul hesap verebilirliği

Abstract

Bu çalışmada ortaokullardaki öğrencilerin okullarına yönelik algılarını, etkili okul boyutları çerçevesinde saptamak, bu boyutlara yönelik algılarının öğrenci başarısını yordama gücünü ortaya koymak amaçlanmıştır. Bunun yanında bu okullarda görev yapan öğretmen ve yöneticilerin de `Etkili Okul` ve `Okul da Hesap Verebilirlik` konusundaki algıları da araştırılmıştır. Eğitimdeki sorunların bilimsel araştırmalarla tespit edilmesi, sorunların tespit edilerek uygun çözüm önerilerinin oluşturulabilmesi açısından bir ön koşuldur. Etkili okul konusunda yapılacak araştırmalar, sorunların bilimsel anlamda tespit edilmesi ve doğru çözüm önerilerinin ortaya konması açısından katkı sağlayabilir. Betimsel tarama modelinde olan araştırmanın çalışma grubunu Trabzon ilinde, 2012-2013 eğitim-öğretim yılında faaliyet gösteren 19 ortaokulun öğrencileri, okul yöneticileri ve öğretmenleri oluşturmuştur. Çalışma grubuna, araştırmacı tarafından geliştirilen `Okul Etkililiği` ölçeği uygulanmıştır. Okul hesap verebilirliğinin belirlenmesinde ise `Eğitimde Okul Geliştirme Aracı Olarak Hesap Verebilirlik` ölçeği uygulanmıştır. Araştırmada verilerin analizinde alt amaçlar doğrultusunda parametrik ve parametrik olmayan istatistik yöntemleri uygulanmıştır. Veriler, SPSS 20, AMOS 20, ve LISREL 8.7 istatistik paket programları yardımıyla analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre; okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin algılarına göre etkili okul boyutları arasında görece en etkili boyut `Öğretimsel Liderlik` alt boyutudur ve görece az etkili olduğunu düşündükleri boyut ise `Güvenli ve Düzenli` alt boyutudur. Öğrencilerin etkili okulun alt boyutlarına ilişkin görece en etkili algıladıkları boyut; `Öğretimsel Liderlik` alt boyutudur. Öğrencilerin etkili okul alt boyutlarına ilişkin algıları ile kendilerine aileleri tarafından evde sağlanan olanaklar arasında pozitif yönlü ve yüksek düzeyde bir ilişki saptanmıştır. Farklı sınıf düzeylerine devam eden öğrencilerin okulun etkili olmasında önemli buldukları özellikler bakımından aralarında manidar fark saptanmıştır. Öğrencilerin anne baba eğitim durumu, evde sağlanan olanaklar ve etkili okulun alt boyutlarına ilişkin algılarının akademik başarılarıyla ilişkisi incelendiğinde görece en yüksek ilişkiyi evdeki olanaklar göstermiştir. Bunun yanında okul yöneticileri ve öğretmenlerin okul hesap verebilirlik değişkenlerine ilişkin `Benimseme` düzeyindeki algıları, `Uygulanabilir Bulma` düzeylerine göre daha yüksek çıkmıştır.

The aim of this research is to determine, secondary level students' perceptions regarding their schools in relation with effective school dimensions and the extent at which such perceptions can be predictive of student success. In this study, also perceptions of teachers and principals in those schools regarding `Effective School` and `School Accountability` were investigated. It is a prerequisite to inquire educational problems through scientific means for identifying the problems and finding solutions accordingly. Research on effective schooling could contribute to identifying problems scientifically and putting forward right solutions. This study was designed in descriptive survey model. It was carried out in Trabzon province during the 2012-2013 academic year. Study group consisted of students, school principals and teachers from 19 secondary schools. The `School Effectiveness` scale developed by researcher was applied to the study group. For determining school accountability, the scale of `Educational Accountability as a means of Improving Schools` was used. Study data were analyzed with both parametric and nonparametric statistical methods according to sub problems in this study. SPSS 20, AMOS 20 and LISREL 8.7 were used for analyzing the data.Study results show that relatively `Instructional Leadership` sub dimension is considered to be the most important factor affecting the effectiveness of secondary schools from the points of principals and teachers. The least effective factor was identified as `Safe and Ordered` sub dimension. According to students, the most effective sub dimension was `Instructional Leadership`. A high positive correlation was found between students' perceptions regarding sub dimensions of effective schools and domestic opportunities provided by families. There were found significant differences between different grades in terms of perceived factors affecting school effectiveness. The relationship between students' perceptions regarding parents' education status, domestic opportunities provided by families and sub dimensions of effective schooling with academic achievement was found highest in the context of domestic opportunities.In addition, principals and teachers' perceived `Adoption regarding school accountability variables were found to be higher than their Applicable` levels.