3-5 yaş çocuklarının soğuk ve sıcak yürütücü işlev performanslarının annelerin iskele kurma etkinlikleriyle ilişkisi

Abstract

Bu çalışmada 3-5 yaş çocuklarının sıcak ve soğuk yürütücü işlev performanslarıyla çocukların yaşı, alıcı ve ifade edici dil düzeyleri ve annelerin bilişsel yönlendirme, duygu düzenleme ve görevi yerine getirme sorumluluğunu paylaşma olarak tanımlanan iskele kurma etkinlikleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde olup, veriler kesitsel olarak toplanmıştır. Çalışma, Ankara'da orta sosyoekonomik düzeyden ailelerin çocuklarının devam ettiği kamu kurumlarına bağlı iki okulöncesi eğitim kurumunda gerçekleştirilmiştir Araştırma 3, 4 ve 5 yaş olmak üzere üç yaş grubu üzerinde yürütülmüştür. Çocuklara yönelik bireysel uygulamalar 70 çocuk, annelerin iskele kurma davranışlarının gözlendiği problem çözme seansı ise 20 anne-çocuk ile gerçekleştirilmiştir. Yürütücü işlevleri değerlendirmek için Gece/Gündüz Görevi, Esnek Madde Seçimi Görevi, Çocuklar İçin Kazanma-Kaybetme Görevi, dil düzeyini belirlemek içinse Türkçe İfade Edici ve Alıcı Dil Testi uygulanmış; annelerin iskele kurma davranışlarını gözlemlemek amacıyla anne-çocuk ikilisine aynılarını yapmak üzere iki ayrı tangram şekli resmi verilmiştir. Normal dağılan verilerde gruplararası karşılaştırmalar için tek yönlü ANOVA, normal olmayan dağılım gösteren veriler için Kruskal-Wallis ve Mann-Whitney U testi uygulanmıştır. İlişkisel analiz için ise normal dağılım gösteren verilerde Pearson Korelasyon Katsayısı, normal olmayan dağılım gösteren verilerde Spearman Sıra Korelasyon Katsayısı uygulanmıştır. Bu araştırmadan elde edilen bulgular, Esnek Madde Seçimi Görevinde performansın yaşa bağlı olarak geliştiği ve alıcı dil ile anlamlı ilişkisi olduğunu göstermiştir. Annelerin iskele kurma davranışlarının bilişsel destek ve sorumluluk aktarımı alt boyutları ile Esnek Madde Seçimi Görevi ve dil puanları arasında hem olumlu hem de olumsuz yönde anlamlı ilişkiler belirlenmiştir. Yapılan gözlemler verilen desteğin zamanlaması ve uygunluğunun önemine işaret etmektedir.Anahtar sözcükler: Okul öncesi, yürütücü işlev, iskele kurma

The aim of the study was to examine hot and cold executive performances of 3-5 year old children in relation with age, receptive and expressive language skills, and their mothers' scaffolding behaviours which were defined as cognitive support, emotion regulation and sharing task responsibilities. It was a correlational study and the data were gathered cross-sectionally. The study was conducted in two public preschools in Ankara where children from middle socioeconomic status families were attending. Three age groups, 3, 4 and 5 year-olds, were included in the study. Seventy children were individually tested while 20 mother-child dyads were observed in a problem-solving session for mothers' scaffolding behaviours. In order to assess executive functions, Day/Night Task, Flexible Item Selection Task, and Children's Gambling Task and for language skills, Turkish Expressive and Receptive Language Test were administered to children individually. To observe mothers' scaffolding behaviours, two pictures of tangram shapes were given to mother-child dyads in problem-solving sessions. Intergroup comparisons for normally distributed data were analyzed with one way ANOVA while for non-normally distributed data, Kruskal-Wallis and Mann-Whitney U tests were conducted. As to the tests of correlation, Pearson Correlation Coefficient and Spearman Rank Order Correlation were adopted for normally and non-normally distributed data, respectively. The results revealed that the performance in Flexible Item Selection Task increased with age and it had significant relationship with receptive language skill. Mother's different scaffolding behaviours were found to be in significant relations with Flexible Item Selection Task, and language skills in both positive and negative directions. The observations indicated that timing and convenience of the support were of critical importance.Key words: Preschool, executive function, scaffolding