Öğretmenlerin mesleki inançları, mesleki inançlarının kaynakları ve mesleki inançlar temelinde öğretmen tiplerinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin mesleki inançlarını sistemli bir biçimde incelemeyi sağlayacak kategorik yapılara ulaşmak; bu kategorik yapılar temelinde mesleki tipler tanımlamak, mesleki inançların kaynaklarını belirlemek; bu kaynakların öğretmenlerin branş, hizmet yılı ve mesleki tiplerine göre nasıl bir dağılım gösterdiğini belirlemektir. Araştırmada nitel araştırma modellerinden temel araştırma yöntemi benimsenmiştir. Bu araştırmada öğretmenlerin mesleki inançlarının ne olduğunu anlamak, açıklamak bunlara ilişkin temel örüntülere ulaşmak amaçlandığından temel araştırma yönteminin kullanılması uygun bulunmuştur. Araştırma verileri, Ordu ilinde okulöncesi, ilkokul, ortaokul ve lise düzeyinde yirmi farklı okulda görev yapan yirmi branştan toplam altmış öğretmenden elde edilmiştir. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu ve bireyselleştirilmiş ölçek kullanılmıştır. Araştırma verileri Max QDA programında analiz edilmiştir. Veri analizinde sürekli karşılaştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada mesleki inançlar öğretmen, öğrenci, öğretme ve öğrenme süreci, program ve öğretim ortamı temaları altında sınıflanmıştır. Öğretmen teması mesleki nitelik, mesleki farkın nedenleri, mesleki algı, meslek bilgisi, öğretmen eğitimi, mesleki motivasyon, mesleki rol, mesleki değişim ve mesleki gelişim kategorilerinden; öğrenci teması öğrenciyi tanımlama biçimi, öğrenciden beklentiler ve zorlayan öğrenci özellikleri kategorilerinden; öğretme ve öğrenme süreci teması öğretim yaklaşımı, öğrenme sorumluluğu, öğrenme süreci ihtiyaçları ve içeriği düzenleme kategorilerinden; program teması öğrenme gereksinimleri, planlama ve öğrenmenin göstergeleri kategorilerinden; öğretim ortamı teması öğrenme ortamı, disiplin anlayışı ve sınıf yönetimi kategorilerinden oluşmaktadır. Yirmi iki kategori altında, mesleki inançların yansıttığı bakış açılarına dayanan toplam seksen üç alt kategori belirlenmiştir. Araştırmanın ikinci alt problemi kapsamında yapılan analizlere dayalı olarak içerik ve norm odaklı, iletişim ve rehberlik odaklı, zihin odaklı olarak adlandırılan üç mesleki tip belirlenmiştir. Her mesleki tipin yirmi iki kategoride sahip olduğu bakış açıları belirlenmiştir. Araştırmanın son alt problemi kapsamında öğretmenlerin ifadelerine dayalı olarak mesleki inançlara kaynaklık eden değişkenlerin öğretmenlerin hizmet yılı, branş ve mesleki tiplere göre gösterdiği dağılım incelenmiştir. Dört kategori ve on dört alt kategori altında incelenen mesleki inançlara kaynaklık eden değişkenlerin genel dağılımı incelendiğinde, öğretmenlik deneyimi değişkeninin mesleki inançlara kaynaklık oranı %55, deneyimin yaşandığı koşullar değişkeninin mesleki inançlara kaynaklık oranı %6.1, bireysel yaşantılar değişkeninin mesleki inançlara kaynaklık oranı %30.4, öğretmen eğitimi değişkeninin mesleki inançlara kaynaklık oranı %8.5 olarak bulunmuştur.

The aim of this research is to reach a categorical structure that will enable to systematically examine teachers beliefs; defining teacher types on the basis of these categorical structures, determining the sources of teacher beliefs; how these sources are distributed according to the branch, service years and types of teachers. A basic research methodology, which is a qualitative research model, has been adopted in the research. Basic research method was adopted this research becouse of that understand, explain and arrives the foundation pattern teachers' beliefs. The research data were obtained from a total of sixty teachers from twenty branches working in twenty different schools in pre-school, primary school, junior high school and high school level in Ordu province. Semi-structured interview form and individualized scale were used as data collection tool. Research data were analyzed in the Max QDA program. Continuous comparison method was used for data analysis. Teacher beliefs are classified under the theme of teacher, student, teaching and learning process, curriculum and teaching environment. Teacher thema includes; professional qualification, causes of professional difference, professional perception, professional knowledge, teacher education, professional motivation, professional role, professional change and professional development categories. Student thema includes; student identification style, student expectations and student characteristics categories. Teaching and learning thema includes; teaching approach, learning responsibility, learning process necessity and content constitution categories. Curriculum thema includes, learning requirement, planing and learning indicator categories. Teaching environment thema includes, ideal learning environment, discipline approach and classroom management categories. Under the twenty-two categories, eighty-three sub-categories have been described based on approaches reflected by teachers beliefs. Based on the analyzes made within the scope of the second sub-problem of the research, three teacher types have been described. These are, content and norm oriented teacher type, communication and guidance oriented teacher type, and mind oriented teacher type. The approach that each teacher types have in twenty two categories have been described. In the last sub-problem of the research, the distribution of the factors which are the sources of teacher beliefs based on the teachers' expressions according to the service years, branches and professional types are examined. Teacher beliefs sources are examined under four categories and fourteen subcategories. The source rate of the teacher experience factor 55%, the source rate of the experience factor 6.1%, the source rate of the individual experiences factor 30.4%, and the source rate of the teacher education factor 8.5%.