Eğitim sosyolojisi açısından Ahmet Mithat Efendi`nin edebi eserlerinde toplum ve eğitim

Abstract

Bu araştırmada, edebi eserlerine yansıdığı şekliyle, Ahmet Mithat Efendi'nin, toplum ve eğitim hakkındaki düşüncelerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma belgeleri evreni, otuz dört adet Ahmet Mithat Efendi romanıdır. Bu evrenden, içeriği, araştırma amacına uygun olarak temalaştırılabilen dört roman, olasılığa dayanmayan örnekleme tekniklerinden biri olan amaçlı örnekleme tekniğiyle seçilmiştir.Araştırmanın yöntemi, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesidir. Araştırma kapsamına dahil edilen eserler, nitel içerik analizi kullanılarak çözümlenmiştir. İncelenen eserlerdeki kategorilerin ve kodların oluşturulmasında, tümevarımsal ve tümdengelimsel yaklaşımların bir arada kullanıldığı karma yöntem kullanılmıştır. Oluşturulan kategoriler ve kodlar her bir eser için ayrı ayrı yorumlanmıştır. Bu araştırmada, Ahmet Mithat Efendi'nin, on dokuzuncu yüzyıl Osmanlı toplumunun sorunları ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri hakkındaki düşüncelerini, edebi eserlerine kavramsal, bireysel ve toplumsal kurumlar düzeyinde sosyolojik bir arka planla yansıttığı gösterilmiştir. Ahmet Mithat Efendi'ye göre on dokuzuncu yüzyılda Osmanlı toplumu önemli bir değişimden geçmektedir. Yaşanan toplumsal değişimin iki temel nedeni bulunmaktadır. Bunlardan birincisini Batı kültürünün etkisi, ikincisini ise geleneksel toplumsal kurumların işlevlerini yitirmeleridir. Bu çerçevede, on dokuzuncu yüzyıl Osmanlı toplumunun bir kriz içerisinde olduğunu ve bu krizin devletin ve toplumun dağılmasına neden olacağını düşünmektedir. Ahmet Mithat Efendi'ye göre krizin üstesinden gelebilmek için padişahı ya da sistemi değiştirmek beklenen sonucu vermeyeceği gibi ters etki de yapabilir. Krizle baş edebilmek için bireysel ve toplumsal kurumlar düzeyinde iki ayrı model geliştirmiştir. Ahmet Mithat Efendi'ye göre eğitim, yaşanan toplumsal krizi engelleyebilecek en önemli toplumsal kurumdur.

In this research, it was aimed to determine the thoughts of Ahmet Mithat Efendi about society and education as reflected in his literary works. Search document of the research are thirty-four Ahmet Mithat Efendi novels. In this population, four novels whose content can be appropriately termed for research purposes have been selected with purposive sampling technique, which is one of the non-probability sampling techniques.The method of the research is document analysis which is one of the qualitative research methods. The works included in the scope of the research were analyzed using qualitative content analysis. In the creation of the categories and codes in the studied works, a mixed method in which inductive and deductive approaches are used together is used. Generated categories and codes are interpreted for every novel separately.In this research, it has been shown that Ahmet Mithat Efendi reflects his ideas about the problems of the Ottoman society in nineteenth century and the solution of these problems through a sociological background at the conceptual, individual and social institutions level in his literary works. According to Ahmet Mithat Efendi, in the nineteenth century Ottoman society is undergoing a significant change. There are two basic reasons for social change. The first of these is the effect of Western culture, and the second is the loss of the functions of traditional social institutions. In this framework, he thinks that the nineteenth century Ottoman society is in a crisis and that this crisis will lead to the dissolution of the state and society. According to Ahmet Mithat Efendi, changing the sultan or the system in order to gain from the superiority of the crisis would not give the expected results and could have the opposite effects. To cope with the crisis, he developed two separate models at the level of individual and social institutions. According to Ahmet Mithat Efendi, education is the most important social institution that can prevent the social crisis.