2018 sosyal bilgiler öğretim programında ve ders kitaplarında iklim değişikliği

Abstract

İklim değişikliği diğer çevre sorunları ile karşılaştırıldığında insan yaşamını daha fazla etkileme potansiyeline sahiptir. Araştırmalar Türkiye'nin iklim değişikliğinden olumsuz olarak etkilenebilecek ülkelerin başında geldiğini göstermektedir. Sosyal bilgiler eğitiminin amaçlarından biri de gençlerin toplumsal ve çevresel sorunların nedenlerini anlamalarına ve çözümünde sorumlu bir vatandaş olarak üzerlerine düşen sorumlulukları fark etmelerine yardımcı olmaktır. Bu çalışmada 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında iklim değişikliğinin nasıl yer aldığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaçla doküman ve içerik analizi yöntemleri kullanılmıştır. 4 sosyal bilgiler öğretmeni ile iklim değişikliğine ilişkin ana ve alt kategoriler belirlenerek sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programı iklim değişikliği, iklim, çevre ve insanın karşılıklı etkileri açısından incelenmiştir. Araştırmanın sonunda sosyal bilgiler dersi öğretim programında iklim değişikliğini doğrudan ele alan amaç, beceri, değer, kazanım ve öğrenme alanlarının olmadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Ancak 7. sınıf öğretim programı ''Küresel Bağlantılar'' öğrenme alanında iklim değişikliğinin dolaylı da olsa yer aldığı görülmüştür. 4, 5 ve 6. sınıf ders kitaplarında iklim değişikliği konusuna yer verilmediği, 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında iklim değişikliğinin doğru tanımlanarak, küresel ısınma ile farkına ilişkin bilgilerin yer aldığı bulgusu elde edilmiştir. İklim değişikliği ve diğer küresel sorunlara ilişkin kazanımın ders kitabına yansımasının yeterli olmadığı ve değerlendirme sorularının eksik olduğu bulgusu elde edilirken, sosyal bilgiler ders kitaplarında iklim, çevre, yağış, tarım, yerleşme ve göç konularına yoğun bir biçimde yer verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın bulgularına dayanılarak sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarının güncellenerek iklim değişikliğine ilişkin konuların ve iklim okuryazarlığı becerisinin öğretim programına eklenmesi önerilmektedir.Anahtar Sözcükler: Sosyal bilgiler eğitimi, iklim okuryazarlığı, iklim değişikliği eğitimi, sosyal bilgiler ders kitapları

Climate change has the potential to further affect the human life compared to other environmental problems. Researches show that Turkey is at the beginning of the countries that could be adversely affected by the climate change. One of the purposes of social studies education is to help young people understand the causes of social and environmental problems and recognize their responsibilities as a responsible citizen in solving them. In this study, it is aimed to reveal how climate change takes place in the 2018 Social Studies Curriculum and Social Studies Textbooks. For this purpose, the document and content analysis methods were used. The social studies textbooks and curriculum were examined in terms of climate change, climate, environment and human effects by determining main and sub-categories related to climate change together with 4 social studies teachers. At the end of the study, it was found that there was no aim, skill, value, learning outcome and learning domains that directly address climate change in the social studies curriculum. However, it was observed that climate change was included, even if indirectly, in 7th grade's curriculum in the learning domain of 'Global Connections'. It was found that climate change was not included in the textbooks of the 4th, 5th and 6th grades' social studies textbooks; and that climate change was defined correctly in the 7th grade social studies textbook and there was information about its difference from global warming. While it was found that the reflection of the learning outcome related to climate change and other global problems to the textbook was not sufficient and that evaluation questions were insufficient, it was concluded that climate, environment, precipitation, agriculture, settlement and migration issues were intensely included in social studies textbooks. Based on the findings of the research, it is suggested that the social studies curriculum and textbooks should be updated to include climate change issues and climate literacy skills in the curriculum.Key Word: Social studies education, climate literacy, climate change education, social studies textbooks