Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu ve Hasan Âli Yücel'in eğitim ve kültür konularına dair görüşleri üzerine karşılaştırmalı bir inceleme

Abstract

Tanzimat Dönemi'nde başlayıp Meşrutiyet döneminde devam eden, Cumhuriyet döneminde de hız kazanan çağdaşlaşma hareketlerine eğitime yönelik özgün düşünceleriyle katkı sağlayan Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu ve ülkemizde eğitim ve kültür alanlarında yapmış olduğu çalışmalarla kültür reformisti unvanını almaya hak kazanan Hasan Âli Yücel, fikirleriyle günümüzde hala yaşayan ve yaşatılan eğitimcilerdir. Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu'nun ülkemizin önemli eğitim ve kültür atılımı olan Köy Enstitülerinin fikir babası olarak anılması, Hasan Âli Yücel'in ise Köy Enstitüleri'nin uygulayıcısı olması bakımından iki eğitimcinin eğitime yönelik düşüncelerinin kesiştiği görülmektedir. Köy Enstitülerinin kurulmasında Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu tarafından geliştirilen `İçtimai Mektep` anlayışının etkili olduğu kabul edilmektedir. Öyle ki günümüz Türk eğitim sisteminde de bu düşüncelerle eğitim uygulamaları yapılmakta, bu uygulamalarda Baltacıoğlu ve Yücel'in eğitim ve kültüre yönelik düşüncelerinin izleri görülmektedir.Eğitim ve kültürün birbiriyle ilişkili iki alan olması sebebiyle araştırmada eğitim ve kültür kavramları birlikte anılarak bu kavramlara Baltacıoğlu ve Yücel'in perspektifinden bakılmış, her iki eğitimcinin eğitim ve kültür konularına yönelik düşünceleri karşılaştırılarak ortaya konulmuştur. Baltacıoğlu'nun eğitim alanında inkılâp değerindeki görüşleri Yücel'i de etkilemiş, onun eğitim ve kültür alanındaki reformlarına hayat vermiştir. Özellikle Cumhuriyet'in ilanından sonra ülkemiz eğitim ve kültür alanında kalkınma hamlelerine girişmiş, çağdaşlaşma adımlarında eğitim ve kültür, araç olarak kullanılmıştır. Baltacıoğlu kültürde birliği savunarak geleneği ön plana almış, Ziya Gökalp gibi kültür-medeniyet ayrımına gitmiştir. Hasan Âli Yücel ise Mustafa Kemal Atatürk gibi kültür ve medeniyet ayrımı yapmamış, muasır medeniyetler seviyesine çıkılmasını hedeflemiştir. Yücel, Baltacıoğlu'nun aksine kültürümüzde geleneğin değişebilir olduğunu savunarak medeniyetimizin Yunan medeniyetinde saklı olduğunu kabul etmiştir. Nev Yunanici anlayışla Türk hümanizmasını temele alarak eğitim ve kültür reformları gerçekleştirmiş, ülkemizi Batı'ya açmıştır. Her iki eğitimci de kültürümüzden uzaklaşılmadan medeniyette ilerlemenin çarelerini eğitimde aramıştır. Araştırmanın son bölümünde güncel eğitim anlayışları üzerinden değerlendirmelere yer verilerek özellikle Baltacıoğlu'nun eğitimdeki özgün düşünceleri çağdaş eğitim düşünceleriyle karşılaştırılmıştır. Nitekim günümüzde Millî Eğitim Bakanlığının teoriyle uygulamayı birleştiren, üretici, demokratik eğitim anlayışıyla Cumhuriyetçi, laik, milliyetçi, yenilikçi, vatanını ve milletini seven, ahlâkî değerlere sahip birey yetiştirme ideali, Baltacıoğlu ve Yücel'in fikirlerinin hala geçerli olduğunun en büyük kanıtı olmuştur. Daha önce iki eğitimcinin eğitim ve kültür konularına yönelik görüşlerinin karşılaştırılmasına dair bir çalışmanın olmaması araştırmayı özgün yapmaktadır. 21. yüzyılda eğitim sistemimizde oldukça önem verilen değerler eğitiminin Hasan Âli Yücel ve Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu'nun eğitim konusundaki düşünceleriyle karşılaştırıldığı bir çalışma ile MEB'in 2023 Vizyon Belgesi'nde yer alan eğitim anlayışının her iki eğitimcinin eğitim konusundaki düşünceleriyle karşılaştırılarak ele alındığı bir çalışmanın yapılması önerilmektedir.

Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu, who contributed to the modernization movements, which started in the Tanzimat Period and continued in the Constitutional Period and gained speed in the Republic period, with his original ideas about education, and Hasan Âli Yücel, who deserved the title of cultural reformist with his studies in the fields of education and culture in our country, are educators kept alive. It is seen that the ideas of the two educators on education intersect because Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu is mentioned as the founding father of the Village Institutes, which is an important educational and cultural breakthrough in our country, and Hasan Âli Yücel is the practitioner of the Village Institutes. It is accepted that the understanding of `Social School` developed by Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu was effective in the establishment of Village Institutes. So much so that in today's Turkish education system, educational practices are carried out with these thoughts, and the traces of Baltacıoğlu and Yücel's thoughts on education and culture are observed in these practices.Since education and culture are two interrelated fields, the concepts of education and culture were mentioned together in the research and these concepts were examined from the perspective of Baltacıoğlu and Yücel, and the opinions of both educators on education and culture were compared. Baltacıoğlu's views worth reform in the field of education also affected Yücel and gave life to his reforms in the field of education and culture. Especially after the proclamation of the Republic, our country has embarked on development moves in the field of education and culture, education and culture have been used as tools in modernization steps. Baltacıoğlu put tradition at the forefront by advocating unity in culture and, like Ziya Gökalp, made the distinction between culture and civilization. Hasan Âli Yücel did not make a distinction between culture and civilization like Mustafa Kemal Atatürk, and aimed to reach the level of contemporary civilizations. Unlike Baltacıoğlu, Yücel admitted that our civilization is hidden in the Greek civilization, arguing that tradition in our culture is changeable. Nev realized educational and cultural reforms based on Turkish humanism with a Greek understanding, and opened our country to the West. Both educators sought ways to progress in civilization in education without leaving our culture. In the last part of the study, evaluations based on current educational conceptions are included, and Baltacıoğlu's original thoughts in education have been compared with contemporary educational ideas. As a matter of fact, the ideal of the Ministry of National Education, which combines theory with practice, is a republican, secular, nationalist, innovative, loving homeland and nation, and has moral values, has been the greatest proof that the ideas of Baltacıoğlu and Yücel are still valid. The lack of a previous study to compare the two educators' views on education and culture issues makes the study unique. Conducting a study comparing the education of values, which is highly important in our education system in the 21st century, with the views of Hasan Âli Yücel and Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu on education, and a study in which the understanding of education in the Ministry of Education's 2023 Vision Document is compared with the opinions of both educators on education. is recommended.