Manastırlı Sâlih Fâik Dîvânı Sözlüğü (Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük)

Abstract

Klasik Türk edebiyatı metinlerini anlamak için günümüzde birçok metodolojik çalışma yapılmaktadır. Bunlardan biri bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük çalışmasıdır. Bağlamlı dizin, bir edibin kullandığı sözcükleri, metinde geçtikleri yeri ve kullanım sıklığını gösterecek biçimde, alfabetik olarak dizmektir. Böyle bir dizilim, sözcüğün hangi bağlamlarda kullanıldığına açıklık getirir. İşlevsel sözlük, bu çabanın sonunda ortaya çıkar ve sözcüklerin cümle içinde diğer sözcüklerle kurduğu ilişkiden hareketle onlara anlam kazandırır. Klasik edebiyat araştırmalarında, metnin daha iyi anlaşılabilmesi için sözlük çalışmalarının oldukça önemli bir yeri vardır.Bu tez çalışmasında, klasik Türk şiirindeki söz varlığının kültürel birikimi ortaya çıkarılabilmesine katkıda bulunmak için 19. yüzyıl eserlerinden Manastırlı Sâlih Fâik Divanı bağlamlı dizin yöntemi ile incelenmiş olup, Divan'nın işlevsel sözlüğü hazırlanmıştır. Divan'daki şiirler dönemin kültürel anlayışına ve şairin edebȋ kişiliğine bağlı olarak anlamlandırılmış ve incelenmiştir. Çalışma, bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük yöntemiyle hazırlanmıştır. Manastırlı Sâlih Fâik Divanı Sözlüğü sayesinde şairin anlatımı ve diline dair elde edilen veriler ile hazırlanan çalışmadan kesitler sunulmuştur. Böylece Manastırlı Sâlih Fâikʼin şiir dilini oluşturan dil unsurları saptanarak edibin bireysel anlatımı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Today, many methodological studies are carried out to understand the texts of classical Turkish literature. One of them is contextual index and functional dictionary studies. A contextual index is to arrange the words used by a literary author in alphabetical order, showing their occurrence in the text and frequency of use. Such a sequence makes it clear in which contexts the word is used. The functional dictionary emerges at the end of this effort and gives meaning to the words based on the relationship they establish with other words in the sentence. In classical literature studies, dictionary studies have a very important place in order to better understand the text.In this thesis, in order to contribute to revealing the cultural accumulation of the vocabulary in classical Turkish poetry, Manastırlı Sâlih Fâik's Divan, one of the 19th century works, has been examined with the contextual index method and the functional dictionary of the Divan has been prepared. The poems in Divan were interpreted and analyzed depending on the cultural understanding of the period and the poet's literary personality. In the study, thanks to the Manastırlı Sâlih Fâik's Divanı Dictionary, which was prepared with the contextual index and functional dictionary method, the data obtained about the poet's expression and language were revealed, and sections from the prepared study were presented. Thus, the language elements that make up the poetic language of Manastırlı Sâlih