Öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet tutumlarının örtük program çerçevesinde incelenmesi.

Abstract

Toplumsal cinsiyet eşitsizliği hem ulusal hem küresel bir sorundur. Cinsiyet temeli bu eşitsizlik bazen açıkça kendini gösterirken bazen de örtük bir biçimde gerçekleşmektedir. Eğitim ortamındaki toplumsal cinsiyet eşitsizliğine aracılık eden mekanizmalardan olması açısından örtük program önemli bir kavramdır. Bu araştırma temel olarak öğretmen adayların örtük program kapsamında kendi öğretmen-öğreten profillerini planlamalarını; örtük program hakkındaki bilgilerini; cinsiyet ve toplumsal cinsiyet hakkındaki bilgilerini; toplumsal cinsiyete ilişkin tutum ve algılarını incelmeyi amaçlayan nitel bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma grubunu 8'i okul öncesi kademesine, 8'i ilkokul kademesine, 8'i ortaokul kademesine, 8'i lise kademesine ders verecek 32 öğretmen oluşturmaktadır. Veriler Kişisel Bilgiler Formu ve Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu aracılıyla toplanmıştır. Öğretmen adaylarıyla yapılan görüşmeler ses kaydı cihazıyla kayıt altına alınıp daha sonra deşifresi yapılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde nitel analiz yöntemi olan `içerik analizi` kullanılmıştır. Analiz sonucunda öğretmen adayların resmi programın dışında kendilerini konumlayabildikleri ve örtük program kapsamında öğrenmeleri gerçekleştirebilecekleri; buna karşın öğretmen adaylarının çoğunlukla örtük program kavramını tam olarak tanımlayamadıkları, genel anlamda kavrama ilişkin fazla bilgi sahibi olmadıkları görülmüştür. Öğretmen adaylarının cinsiyet ve toplumsal cinsiyet kavramlarını birbirinden ayırt edemediği saptanmıştır. Öğretmen adaylarının geleneksel cinsiyet rollerini benimsedikleri tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının hem cinsiyetçi hem de eşitlikçi tutumları gözlemlenmiştir. Eğitimin dönüştürücü niteliği kullanılarak daha eşitlikçi bir topluma doğru yol almak adına öğretmen adaylarının örtük programın etkisi ve toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin farkındalıklarının oluşması için eğitim fakültelerindeki programların güncellenmesi gerekmektedir.

Gender inequality is both a national and global problem. This inequality based on gender manifests itself explicitly or implicitly. Implicit curriculum, as an important mediator in the educational environment, is one of the mechanisms that cause gender inequality. This research mainly focused on prospective teachers' planning their teacher profiles with their implicit curriculum; implicit program information; and gender knowledge. The study aimed to examine gender and gender perceptions. The sample consisted of a total 32 teachers (8 each for preschool, primary school, middle school, and high school levels). The data were collected via Demographic Information Form and semi-structured interviews. Interviews with prospective teachers were recorded and then deciphered. Content analysis, which is a qualitative analysis method, was used in analyzing the data. Results indicated that prospective teachers could position themselves outside the formal curriculum and realize the implicit program learning. Accordingly, it was observed that the prospective teachers could not fully define the concept of implicit curriculum and did not have much knowledge. The prospective teachers could not distinguish the concepts of sex and gender. It has been determined that prospective teachers themselves adopt gender roles. Both sexist and egalitarian attitudes of the prospective teachers were observed. In order to move towards a more egalitarian society by using the transformative nature of education, it is necessary to update the programs in education so that prospective teachers become aware of the impact of the implicit curriculum and gender roles.