Çeltik yanıklık hastalığına (Magnaporthe grisea) dayanıklılık gösteren bazı genlerinin moleküler markırlarının optimizasyonu

Abstract

Magnaporthe grisea (Hebert) Barr, (syn. Pyricularia grisea Sacc.) mantarının neden olduğu çeltik yanıklık hastalığı, çeltik yetiştiriciliği yapan bölgelerin en önemli hastalığıdır. Türkiye'de de büyük verim kayıplarına neden olan yanıklık hastalığı epidemisi 1995 yılında etkili olmuş, daha sonra 1997, 2002 ve 2003 yıllarında da görülmüştür. Türkiye'de çeltik yanıklık hastalığı ile mücadele yöntemi olarak kimyasal mücadele yöntemi kullanılmaktadır. Bu hastalıkla mücadele için en etkili yöntem dayanıklı çeşit geliştirilmesidir. Çeşit geliştirme amacıyla Türkiye'de bazı gen kaynakları tarla koşullarında Pi1, Pi7, Pi9, Pi12, Pi-b, Pi20, Pi40, Pi-kh, Pi-km, Pi-kp, Pi-z5 genlerinin dayanıklı genotip; Pi5(t), Pi-ta, Pit, Pi-ta2 ve Pi-z genlerinin ise toleranslı genotiplerde olduğu bilinmektedir. Dayanıklılık ıslahı için moleküler markırların kullanılması etkili bir seleksiyon için gerekmektedir. Bu çalışma daha önce yapılan çalışmalarda moleküler markırları belirlenen ve Türkiye'deki yanıklık hastalığı ırklarına dayanıklılığı bilinen Pi1, Pi9, Pi40, Pi-b, Pi-kh, Pi-kp, Pi-z5 ve toleransı bilinen Pi-ta genleri ile bağlantılı olan moleküler markırların optimizasyonu ve Türkiye çeltik ıslah programlarında kullanımı için uygun markırların belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Pi40, Pi-z5, Pi-kh ve Pi-kp dayanıklılık geni içeren genotipleri için denenen markırların seleksiyon için herhangi bir ayırıcılık ortaya koymadığı görülmüştür. Pi-b genini taşıyan genotip için RM208, Pibdom, b2, ve b213 markırlarının; Pi9 genini taşıyan genotip için pBA14 markırının; Pi-ta genini taşıyan genotip için ise ta3 ve v RM7102 markırlarının çeltikte yanıklık hastalığına dayanıklı çeşit geliştirme çalışmalarında seleksiyon için kullanılabileceği belirlenmiştir.

Rice blast caused by Magnaporthe grisea (Hebert) Barr, (syn. Pyricularia grisea Sacc.) is the most important diseases of rice growing regions. Rice blast epidemic caused big yield loses in Turkey, was effected rice fields in 1995 and later it was epidemic in 1997, 2002 and 2003. To use chemical control is getting increasing each year against this disease. On the other hand this problem can be solved with more effectively with resistant breeding. It was found that Pi1, Pi7, Pi9, Pi12, Pi-b, Pi20, Pi40, Pi-kh, Pi-km, Pi-kp, Pi-z5 genes are resistant and Pi5(t), Pi-ta, Pit, Pi-ta2, Pi-z gens are tolerant to these at field conditions in Turkey. To improve resistant cultivar there is need to use molecular markers. In this study, molecular markers will be optimized for Pi1, Pi9, Pi40, Pi-b, Pi-kh, P-ikp, Pi-z5 genes known resistant to rice blast in Turkey and for Pi-ta gene known tolerant to rice blast in Turkey and define optimum markers to use in Turkish rice breeding program. It was observed that the markers tested for the genotypes containing Pi40, Pi-z5, Pi-kh and Pi-kp resistance gene did not reveal any discrimination for selection. RM208, Pibdom, b2, and b213 markers for the genotype containing the Pi-b gene; the pBA14 marker for the genotype containing the Pi9 gene; for the genotype containing the Pi-ta gene, it was determined that the ta3 and RM7102 markers could be used for selection in the development of varieties resistant to blast disease in rice.