II. Meşrutiyet Dönemi tiyatro eserlerinde II. Abdülhamit algısı

Abstract

1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanı ile birlikte Tanzimat döneminde başlayan sansür ve yasaklar kaldırılmıştır. Sansür ve yasakların kaldırılmasının ardından sosyal ve kültürel alanda en fazla hareketliliğin yaşandığı yerlerden biri de tiyatro olmuştur. Bu dönemde İttihat ve Terakki'nin kürsüsü halini alıp tamamen politik bir vasfa bürünen tiyatro, II. Abdülhamit muhaliflerinin sahnesi durumuna gelmiştir. II. Abdülhamit'e şiddetle muhalif veya İttihat ve Terakki mensubu yazarlar tarafından yazılan bu oyunlarda padişah, her yönüyle eleştirilmiş, alay ve tahkir edilmiştir. Bu dönem yazarlarının birçoğu daha önce tiyatro ile ilgilenmemiş ve bir iki eser verdikten sonra tiyatrodan çekilmiş isimlerdir. Bunun neticesinde birbirine benzer, tiyatro tekniği bakımından zayıf ve sanat değeri düşük metinler ortaya çıkmıştır.Yazarların gerçeklikten uzak, benzer bir çerçeveden ele aldıkları bu eserlerde II. Abdülhamit, şahıs kadrosunda yer verilsin verilmesin, kişisel özelliklerinden başlanarak politikasına kadar her yönüyle eleştirilmiştir. Yazarların eser isimlerine dahi yansıyan II. Abdülhamit nefreti, oyunlarda Yıldız Sarayı, Hafiye Teşkilatı, jurnaller ve paşalar üzerinden sıklıkla vurgulanmıştır. Bu dönem tiyatro eserlerinin çerçevesinden bakıldığında; bir padişaha yakışmayacak şekilde hal ve hareketlerde bulunan, korkak, ruh hastası, görünümü perişan, kadın ve para düşkünü, dış devletlerin himayesine muhtaç, cani bir II. Abdülhamit portresi karşımıza çıkar.

In 1908 with the announcement of the Second Constitutional Era, censorship and bans that began during the Tanzimat period were abolished. After the abolition of censorship and bans, the theater was one of the fields where the most social and cultural activeness were experienced. During this period, the theater, which changed into a purely political character by turning to the chair of the Committee of Union and Progress became the scene for the opponents of Abdulhamit II. The Sultan was criticized, ridiculed and insulted in all aspects in the plays which were written by the authors who are strongly opposed to Abdulhamit II or the members of the Union and Progress. Most of the authors of this period were not previously interested in the theater and they were withdrawn from the theater after giving one or two pieces. As a result of this withdrawal, the texts have appeared that are similar to each other, inadequate and low in terms of the theater technique and art value respectively.In these works which are away from the reality and interpreted in a similar framework by the authors; Abdulhamit II, regardless of whether giving a place in the personal cadre or not, has been criticized in every aspect starting from his personal characteristics to his politics. The hate of Abdulhamit II, even reflected to the names of authors' pieces, has been frequently emphasized in the plays through the Yıldız Palace, the Yıldız Secret Service (Hafiye Teşkilatı), journals and pashas. When viewed from the framework of the theater pieces of this period; acting in attitude and behaviors that are inappropriate for a Sultan, a coward, mentally ill, miserable looking, addicted to woman and money, dependent on the protection of the foreign states and killer portrait of Abdulhamit II appears before us.