Mermer sektöründe uygulanan faaliyet tabanlı maliyetleme yönteminin incelenmesi ve Bilecik ilinde bir uygulama

Abstract

Yükselen rekabet ortamı, değişen koşullar ve üretimde teknoloji yoğunluğunun artması dolayısıyla maliyet hesaplamalarına geleneksel bakış açısı etkin bir maliyet bilgisi sunmaktan uzak kalmıştır. İşletmelerin rekabet koşulları dolayısıyla pazar paylarını arttırmanın öncesinde mevcut konumlarını koruyabilmek ve ayakta kalabilmek için kendilerini büyük bir mücadelenin içinde bulmuşlardır. Bu mücadelenin başında da maliyetlerin azaltılabilmesi yer almaktadır. Maliyetlerin azaltılabilmesi için ise, maliyetlerin doğru tespit edilebilmesi gerekmektedir. Oluşan bu şartlarda, geleneksel maliyetleme yöntemlerinin yeterli olamadığı ortadadır. Bu nedenle geliştirilen çeşitli maliyet yönetimi yaklaşımlarından biri de faaliyet tabanlı maliyetlemedir. Tezde işletmenin mevcut maliyetleme sistemi Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (FTM) açısından incelenerek, işletmenin maliyet verilerinin mükemmelleştirilmesi için öneriler geliştirilmiştir. İşletme teknoloji yoğun ve emek yoğun üretim departmanlarına sahip bir işletme olduğundan bu tür ortamlarda FTM sistemi içinde dağıtım anahtarlarının nasıl belirlendiği ortaya konulmuştur. Uygulamaya konu işletmede ebatlı mermer üretimi ve mozaiküretimi olmak üzere iki farklı departmanda üretim yapılmasından dolayı, mozaik ürününün yan ürün ve birleşik ürün açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Mozaik ürünlerinin maliyetlerinin daha doğru belirlenmesi için, TMS-2 Stoklar Standardına uygun olarak transfer fiyatlaması yoluyla, ebatlı mermer üretiminde ortaya çıkan firelerin belirli bir değerle mozaik departmanına aktarılması yoluyla, mozaik ürünlerinin maliyetlerinde oluşacak değişim ortaya konulmuştur.

Due to the increasing competitive environment, changing conditions and increasing technology intensity in production, the traditional perspective on cost calculations has remained far from providing effective cost information. Due to the competitive conditions of the enterprises, they found themselves in a great struggle to maintain their current position and survive before increasing their market shares. At the beginning of this struggle is the reduction of costs. In order to reduce costs, it is necessary to determine the costs correctly. In these circumstances, it is obvious that traditional costing methods are not sufficient. For this reason, one of the various cost management approaches developed is activity-based costing. In the thesis, the current costing system of the enterprise is examined in terms of Activity Based Costing (ABC) and suggestions are developed for perfecting the cost data of the enterprise. Since the business is a business with technology-intensive and labor-intensive production departments, how cost drivers are determined within the ABC system in such environments has been revealed. Since the production is carried out in two different departments, namely the production of dimensional marble and mosaic production, the mosaic product has been evaluated in terms of by-product and combined product in the enterprise subject to the application. In order to determine the costs of mosaic products more accurately, the change in the costs of mosaic products has been revealed by transferring the wastes that occur in the production of cut-to-size marble to the mosaic department with a certain value, through transfer pricing in accordance with theIAS-2 Inventories Standard.