Okul yöneticilerinin paylaşılan liderlik davranışları ile okul kültürü arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmen algılarına göre ortaöğretim okullarında görev yapan okul yöneticilerinin paylaşılan liderlik davranışlarını ile okul kültürü ilişkisini incelemektir. Araştırma, ilişkisel tarama modelinde betimsel olarak yapılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2019-2020 eğitim öğretim yılında Karaman ili merkez ilçesindeki 24 ortaöğretim okullarında görev yapmakta olan 827 öğretmenden oluşturmaktadır. Araştırmanın örnekleminin hesaplanırken ,95 güvenilirlik ve ,05 sapma değerleri baz alınarak 263 öğretmen bulunmuş araştırmada ise 267 kişiye ulaşılmıştır. Analize uygun olmayan veri toplama araçları çıkarıldığında toplamda 264 ölçek ile araştırmanın analizleri yapılmıştır. Bu araştırmada Paylaşılan Liderlik Algısı Ölçeği (PLAÖ) ve Okul Kültürü Ölçeği (OKÖ) kullanılmıştır. Belirtilen bu ölçeklere öğretmenlerin demografik bilgilerine ulaşabilmek adına kişisel bilgi formu eklenmiştir. Toplanan verilere yapılan analizler sonucunda verilerin normal dağıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Eğitim durumu ve cinsiyet değişkenlerinin, okul yöneticilerinin sergiledikleri paylaşılan liderlik algılarında ve okul kültürü üzerinde anlamlı bir farklılığa sebep olup olmadığını belirlemek amacıyla bağımsız örneklem t-testi uygulanmıştır. Ayrıca yaş, okullardaki kıdem, ve mesleki kıdem değişkenlerinin okul yöneticilerinin sergiledikleri paylaşılan liderlik algılarında ve okul kültürü üzerinde anlamlı bir farklılığa sebep olup olmadıklarını belirlemek adına tek yönlü varyans analizi (One-way ANOVA) kullanılmıştır. Araştırmanın üçüncü alt problemi olan, paylaşılan liderlik davranışları ile okul kültürü arasındaki ilişkinin düzeylerinin belirlenmesi amacı ile Pearson momentler çarpımı korelasyon analizi uygulanmıştır. En son olarak da okul yöneticilerinin sergiledikleri paylaşılan liderlik algılarının ile okul kültürünün anlamlı bir yordayıcısı olup olmadığını belirlemek amacıyla çoklu doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, cinsiyet, yaş, eğitim durumu ve mevcut okullardaki görev süresi değişkenlerine göre hem paylaşılan liderlik ve tüm alt boyutları hem de okul kültürü ve tüm alt boyutlarında anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir. Ancak mesleki kıdem değişkeninin öğretmenlerin paylaşılan liderlik algıları üzerindeki etkisi incelendiğinde, paylaşılan liderlik algıları, görevlerin ortak tanımlanması ve karşılıklı beceri geliştirme alt boyutları incelendiğinde aralarında anlamlı farklılıklar olduğu görülmüştür. Bunun yanı sıra paylaşılan liderlik davranışları ile okul kültürü arasında pozitif yönde ve yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu sonucu tespit edilmiştir. Başka bir ifadeyle okul yöneticisinin paylaşılan liderlik davranışlarının artması okul kültürü üzerinde pozitif yönde katkı sağlayacağı ifade edilebilir. Okul yöneticilerinin paylaşılan liderlik sergileme düzeylerinin, öğretmenlerin okul kültürü algılarını yordamasına ilişkin çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Bu sonuçlara göre, paylaşılan liderlik alt boyutlarının görev tanımı, beceri, etkileşim ve duygusal destek okul kültürünün destek alt boyutunun anlamlı yordayıcıları olarak görülmektedir. Okul kültürünün başarı alt boyutunun yordayıcıları incelendiğinde ise görev tanımı ve duygusal destek alt boyutları olduğu ifade edilebilir. Bürokratik alt boyutun yordayıcılarının, etkileşim ve duygusal destek olduğu görülmektedir. Son olarak da görevlerin ortak tanımlanması, karşılıklı beceri geliştirme ve çalışanlar arasında merkezi olmayan etkileşim düzeylerinin artması durumunda okul kültürünün görev ve destek alt boyutlarında etkinin daha da artacağı sonucu ortaya çıkmıştır.

The aim of this study is to examine the relationship between school administrators' shared leadership behaviors and school culture according to the perceptions of teachers working at high schools. The research was conducted in the relational survey model as a descriptive study. The population of the research consists of 827 teachers working at 24 high schools in the central district of Karaman in the 2019-2020 academic year. Based on .95 reliability and .05 deviation values, 263 teachers were determined as the sample of the study and 267 teachers were reached during the data collection process. The analysis of the study was conducted for the 264 scales after excluding the data that were not suitable for analysis. In this study, Shared Leadership Perception Scale (SLPS) and School Culture Scale (SCS) were used. A personal information form was added to these scales in order to obtain the demographic information of the teachers. As a result of the analysis, it was concluded that the data showed normal distribution. Independent sample t-test was applied to determine whether the educational status and gender caused a significant difference in the school administrators and on school culture. In addition, one-way analysis of variance (One-way ANOVA) was used to determine whether the variables of age, seniority in schools, and professional seniority caused a significant difference in the school shared leadership perceptions of school administrators and on school culture. Pearson moments product correlation analysis was applied to determine the level of the relationship between shared leadership behavior and school culture. Finally, multiple linear regression analysis was conducted to determine whether the shared leadership perceptions exhibited by school administrators are a significant predictor of school culture. According to the results, it was determined that there was no significant difference in both shared leadership and all sub-dimensions and in school culture and all sub-dimensions according to the variables of gender, age, educational status and tenure in current schools. However, when the effect of professional seniority variable on teachers' shared leadership perceptions and the sub-dimensions of shared leadership perceptions, common definition of tasks and mutual skill development were examined, it was seen that there were significant differences among them. In addition, it was determined that there is a positive and highly significant relationship between shared leadership behaviors and school culture. In other words, it can be stated that shared leadership behaviors of the school administrator will contribute positively to the school culture. According to the regression analysis results, job description, skills, interaction and emotional support of shared leadership sub-dimensions are seen as significant predictors of the support sub-dimension of the school culture. The predictors of the success sub-dimension of school culture are job description and emotional support sub-dimensions. It is seen that the predictors of the bureaucratic sub-dimension are interaction and emotional support. Finally, it was found that the increase in the level of common definition of tasks, mutual skill development and decentralized interaction among employees will increase the effect of school culture on task and support sub-dimensions