Ebeveynlerin sosyal medya paylaşımlarının çocuk haklarına dair sözleşme kapsamında `sharenting` açısından incelenmesi

Abstract

Ebeveynlerin çocukları hakkındaki verilerin yer aldığı içerikleri medya ortamlarında paylaşması davranışı `sharenting` olarak adlandırılmaktadır. Bu araştırmanın amacı, ebeveynlerin Instagram paylaşımlarıyla ortaya çıkan `sharenting` davranışının; erken çocukluk dönemindeki çocukların, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'nin dijital dünyaya uyarlaması olan 25 sayılı Yorum Kararı ile temin edilen haklarını ihlal edip etmediğini belirlemektir. Araştırmada nitel araştırma modellerinden biri olan doküman inceleme metodu kullanılmıştır. Veri toplama sürecinde Birleşmiş Milletler tarafından 2 Mart 2021 tarihinde Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'yi dijital dünyaya uyarlamak üzere yayımlanan 25 sayılı Yorum Kararı temel alınarak oluşturulan `Kontrol Listesi` kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu ebeveynleri tarafından erken çocukluk dönemindeki çocuklar adına oluşturularak yönetilen ve gizlilik tercihi `halka açık` olarak düzenlenen altı adet Instagram kullanıcı hesabı oluşturmaktadır. Veri toplama sürecinin sonunda `sharenting` davranışının `çocuğun yüksek yararı`, `yaşama, hayatta kalma ve gelişme hakkı`, `çocuğun görüşlerine saygı` ilkeleri ve `ifade özgürlüğü`, `örgütlenme ve barışçıl toplantı özgürlüğü`, `mahremiyet hakkı`, `aile ortamı ve alternatif bakım` hakları açısından ihlal oluşturduğu bulunmuştur. Ayrıca paylaşılan gönderilerin %45'inin doğrudan markalarla reklam iş birliği içinde ekonomik fayda elde etmeye yönelik olarak yayınlandığı görülmüştür. Bu çalışmada ebeveynlerin Instagram paylaşımlarıyla ortaya çıkan `sharenting` davranışının çocuğun Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'nin dijital dünyaya uyarlaması olan 25 sayılı Yorum Kararı ile temin edilen birçok hakkını ihlal etme yönünde olduğu belirlenmiştir.

The behavior of parents sharing the content that includes data about their children in the media is called `sharenting`. The purpose of this research is to determine whether the `sharenting` behavior of parents, which occurs with their Instagram posts, violates the rights of children in early childhood, which are provided by the Comment Decision No. 25, which is the digital adaptation of the Convention on the Rights of the Child. The document analysis method, which is one of the qualitative research models, was used in the research. During the data collection process, the `Check List`, which was created on the basis of the Commentary Decision No. 25, published by the United Nations on March 2, 2021 to adapt the Convention on the Rights of the Child to the digital world, was used. The study group of the research consists of six Instagram user accounts, which are created and managed by their parents on behalf of children in early childhood, and whose privacy preference is set as `public`. At the end of the data collection process, it was determined that the `sharing` behavior violates the following: `best interest of the child`, `right to life, survival and development`, `respect fort he views of the child`, `freedom of expression`, `freedom of the association and peaceful assembly`, `right to privacy`, `family environment and alternative care`. 45% of the posts were shared in cooperation with brands in order to provide economic benefits. In this study, it was determined that the `sharenting` behavior of parents, which emerged with their Instagram posts, violated many rights of the child provided by the Comment Decision No. 25, which is the adaptation of the Convention on the Rights of the Child to the digital world.