Klâsik Türk şiir geleneğinde hâtem redifli kasîdeler üzerine bir inceleme

Abstract

Bu çalışma, genel bir bakış açısıyla hâtem, hâtemin Klâsik Türk şiirindeki kullanımı ve bulunan şairlerin hâtem redifli kasîdeleri tespit edilerek metinlerin incelenmesini içermektedir. Tez çalışmasında öncelikle bir yetki alâmeti olan hâtemin tanımı yapılmış, Osmanlı Devleti'nde mühür ve mühür yüzüğü kültürü ve bu kültürün Klâsik Türk şiirine yansımaları üzerinde durularak genel anlamda mührün kasîdelerde kendisine benzetilen olarak kullanımı incelenmiştir. İncelenen metinlerden ilki XV. yüzyıl şairi Necâtî Bey tarafından söylenilen hâtem redifli kasîdedir ve bu kasîde zemin şiir olarak kabul edilmiştir. XVI. ve XVII. yüzyıllarda bu metne nazîre olarak söylenilmiş 10 hâtem redifli kasîde nazîre geleneği açısından incelenerek metinlere mukayese yöntemi uygulanmıştır. Yapılan araştırmalar ve karşılaştırmalar sonucunda zemin şiire söylenilen kasîdelerin inceleme yöntemini Zihniyet, Dil ve Anlatım, Ses Unsurları/Âhenk, Söz Varlığı, Edebî Sanatlar, Vezin ve Armoni ile metinlerin anlatım plânı gibi başlıklar teşkil etmektedir. İncelenen metinlerle ilgili olarak üretilen tablo ve grafikler de çalışmanın görsel boyutunu teşkil etmektedir.Anahtar Kelimeler: Klâsik Türk Edebiyatı, Nazîre, Kasîde, Redîf, Hâtem

This study includes `hâtem` from a general point of view, the use of `hâtem` in Classical Turkish Poetry, and the analysis of the texts by determining the poets' odes with `hâtem` redif. In this thesis study, hâtem which is a sign of authority was initially defined, the seal and seal ring culture in the Ottoman Empire and the reflections of this culture on Classical Turkish poetry were emphasized, and the use of the seal in general terms in odes was examined. The first of the texts examined is the ode with `hâtem` redif written by Necâtî Bey the 14th century poet, and this ode has been accepted as a backdrop poetry. 10 odes with `hâtem` redif, written as nazîre to this text in the 16th and 17th centuries, were examined in terms of nazîre tradition, and the method of comparison was applied to the texts. The text analysis method consists of titles such as Mentality, Language and Expression, Sound Elements / Harmony, Vocabulary, Literary Arts, Prosody and Harmony, and the narrative plan of the texts. The tables and graphs produced in relation to the analyzed texts also constitute the visual dimension of the study.Keywords: Classical Turkish Literature, Nazîre, Ode, Redif, Hâtem