Karaçay-Malkar Türkçesi grameri

Abstract

Karaçay-Malkar Türkçesi, Kumuk ve Nogay Türkçesi ile birlikte Kafkasya'dakonuşulan ve yazı dili olan Kıpçak grubu Türk lehçelerinden biridir. Karaçay-BashanÇegemve Çerek olmak üzere iki ağzı bulunan lehçenin yazı dili Karaçay-BashanÇegemağzına dayanmaktadır. Günümüzde Türkiye'de yapılan lehçe çalışmalarınabaktığımızda Karaçay-Malkar Türkçesinin fonetik ve morfolojik özelliklerini ele alankapsamlı bir çalışmanın yapılmadığı göze çarpmaktadır.Bu çalışmada Karaçay-Malkar Türkçesinin ses ve şekil bilgisi özellikleri art veeş zamanlı gramer yöntemiyle tespit edilmiştir. Çalışmada, Karaçay-Çerkes veKabardey-Malkar Cumhuriyetleri'nin yazı dillerinden biri olan Karaçay-MalkarTürkçesinde basılmış romanlar, şiir kitapları, tiyatro metinleri, güncel gazete ve dergiyazıları, bilimsel makalelerden derlenen örnekler Latin alfabesine aktarılarakincelenmiştir.Çalışma, ses bilgisi ve şekil bilgisi olmak üzere iki temel bölümdenoluşmaktadır. Giriş kısmında Karaçay-Malkar Türklerinin kökenleri, tarihi, dili,yaşadıkları coğrafya, komşularıyla ilişkileri, kültürü, edebiyatı, sosyal yaşamıhakkında ayrıntılı bilgiler verilmiştir. Ses bilgisi bölümünde, ünlü ve ünsüzlerle ilgiliözellikler ve ses değişmeleri Eski Türkçeyle karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Şekilbilgisi bölümünde, isim ve fiil çekimi, yapım ekleri ve kelime türleri ayrıntılı olarakincelenmiştir. Günümüze kadar olan gramer çalışmalarının genellikle RusTürkolojisinin bakış açısıyla Rusça ve Karaçay-Malkar Türkçesi ile yapılmış olmasıgramerde bazı noktaları açıkta bırakmaktadır. Karaçay-Malkar Türkçesinin ses veşekil bilgisi özelliklerini Türkiye Türkolojisinin terminolojisi ve bakış açısıylakapsamlı bir biçimde inceleyen bu tez çalışması, lehçenin gerek tarihî gerekse çağdaşTürk lehçeleri ile olan bağlantılarının tespit edilmesine ve bilim alanına katkısağlayacaktır.

Karachay-Malkar Turkish is one of the Kipchak dialects spoken and written inCaucasus along with Kumuk and Nogai Turkish. It has two dialects like Karachay-Bashan-Chegem which is also written language and Cherek. It is seen that there hasnot been a comprehensive study about the phonetic and morphological features ofKarachay-Malkar Turkish in Türkiye.In this study, the phonetic and morphological features of Karachay-MalkarTurkish has been determined by method of diachronic and synchronic grammar. Inthe study, the examples are compiled from novels, poetry books, theater texts, currentnewspaper and magazine articles and scientific articles published in Karachay-MalkarTurkish, were analyzed by transcribed to the Latin alphabet. The study consists of twomain sections: phonetics and morphology. In the introduction, detailed information isgiven about the origins, history, language, geography, relations with their neighbors,culture, literature and social life of the Karachay-Malkar Turkish people. In the sectionof phonology, the features and phonetic changes related to vowels and consonants areexamined in comparison with Old Turkish. In the section of morphology, noun andverb conjugation, suffixes, nouns, verbs, adverbs, pronouns, adjectives, particlesconjunctions, interjection are examined in detail.The main studies about the grammer of the dialect are in Russian andKarachay-Malkar Turkish from the perspective of Russian Turcology and this fallsshort to understand the grammatical features. This doctoral thesis, which examines thephonetic and morphological features of Karachay-Malkar Turkish in a comprehensiveway with the terminology and perspective of Turkish Turcology, will contribute to thefield and to determine the connections of the dialect with both historical andcontemporary Turkish dialects.