Di-(2-etilhekzil) fitalat'ın Gammarus pulex'de oluşturduğu toksisitenin histopatolojik ve biyokimyasal olarak incelenmesi

Abstract

Fitalatlar, plastik malzemelerin sertliğini azaltmak, malzemelere esneklik ve yumuşaklık kazandırmak için katılan kimyasal maddelerdir. Günümüzde birçok kozmetik üründe, deterjan, oyuncak ve kişisel bakım ürünleri gibi günlük hayatta kullanılan ürünlerde de kalıcı koku ve renklendirme amacıyla kullanılmaktadır. Yapılan bu tez çalışması ile Di-(2-Etilhekzil) Fitalat (DEHP)'in farklı dozlarına maruz kalan Gammarus pulex'de biyokimyasal ve histopatolojik değişiklikler incelenerek DEHP'in neden olduğu toksisistenin ortaya konulması amaçlanmaktadır.Bu amaç doğrultusunda Öncelikli olarak DEHP'in LC50 (letal konsantrasyon 50) değeri statik bir test kullanılrak belirlenmiştir. DEHP LC değeri 0,079±0,01 ppm olarak tespit edilmiş ve sonra üç subletal dozda DEHP (LC değerinin 1/4; 1/8 ve 1/16 oranında ) 24 ve 96 saat boyunca G. Pulex'e uygulanmıştır. ELISA kiti kullanılarak Süperoksit Dismutaz (SOD), Katalaz (KAT), Sitokrom p450 (CYP1A1), Glutatyon S-transferaz (GST) aktiviteleri ölçülmüştür. Gammarus pulex'de meydana gelen apoptozisi belirlemek için immunohistokimyasal (IHC) analiz yöntemi olan Kaspaz (Caspase) metodu kullanıldı.Farklı DEHP dozlarına maruz bırakılan gruplarda CYP1A1 aktivitelerinin azaldığı ancak bu değişimlerin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür. KAT aktivitesinin DEHP uygulamasına bağlı olarak 24 ve 96 saatler sonrasında genel bir artış gösterdiği gözlenmiştir. SOD ve GST aktivitelerinin ise 96.saat sonrasında arttığı saptanmıştır. Model canlının ışık mikroskobu incelemesinde ise; DEHP uygulamasının özellikle de Gammarus pulex solungaçlarında vakuolizasyon, anormal çekirdek pigmentasyonu, sütunların yokluğu, hemolenfatik kanallarda azalma veya yokluk ve hemolenf ile dolu hemolenfatik lakuna gözlenmiştir. 96. saat sonrasında ise solungaç kollapsı ve hiperplazi belirlenmiştir.Sonuç olarak, SOD, KAT ve GST'deki değişikliklerin potansiyel olarak çevre içindeki risk değerlendirmesi için hassas biyolojik belirteç olarak kullanılabileceği ve DEHP' in Gammarus pulex'de uygulama dozları ve uygulama sürelerindeki artışa bağlı olarak artan immunoreaktiviteye neden olduğu saptanmıştır.

Phthalates are chemicals that are added to reduce the hardness of plastic materials, to give materials flexibility and softness. Nowadays, many cosmetic products, detergent, toys and personal care products, such as products used in daily life is used for permanent odor and coloring. In this thesis, biochemical and histopathological changes in Gammarus pulex exposed to different doses of Di- (2-Ethylhexyl) Phthalate (DEHP) are investigated and it is aimed to reveal the toxicity caused by DEHP.For this purpose, the LC50 (lethal concentration 50) value of DEHP was determined primarily using a static test. The DEHP LC value was found to be 0.079 ± 0.01 ppm, and then three sublethal doses of DEHP (1/4; 1/8 and 1/16 of the LC value) were administered to G. Pulex for 24 and 96 hours. Superoxide Dismutase (SOD), Catalase (KAT), Cytochrome p450 (CYP1A1), Glutathione S-transferase (GST) activities were measured by using ELISA kit. Kaspaz method that is a immunohistochemical analysis method was used to determine apoptosis in Gammarus pulex.CYP1A1 activities decreased in groups exposed to different DEHP doses but these changes were not statistically significant. It was observed that the CAT activity showed an overall increase after 24 and 96 hours after the application of DEHP. SOD and GST activities increased after 96 hours. In light microscope examination of the model organism; hemolymphatic filled hemolymph filled with hemolymphatic duct, hemolymphatic reduction or hemolymphatic ducts were observed especially in the Gammarus pulex gills. After 96 hours, gill collapse and hyperplasia were determined.As a result, it is suggested that changes in SOD, CAT and GST can potentially be used as sensitive biomarkers for risk assessment in the environment and DEHP caused increased immunoreactivity in Gammarus pulex depending on increased application doses and application times.