Fen eğitiminde yaratıcı düşünmeye dayalı öğrenmenin öğrenme ürünlerine etkisi

Abstract

m ÖZET FEN EĞİTİMİNDE YARATICI DÜŞÜNMEYE DAYALI ÖĞRENMENİN ÖĞRENME ÜRÜNLERİNE ETKİSİ1 (Doktora Tezi) Özlem (CANSUNGÜ) KORAY GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Kasım, 2003 Sürekli ve çok hızlı bir şekilde değişen ve gelişen dünyamızda, bilgi ve teknoloji toplumu olma yolunda atılacak her adım, toplum bireylerini yaratıcı düşünmeye zorlamaktadır. İlerleme sürecinde karşılaşılacak her bir problem için yeni çözüm yolları arama ve yeni ürünler ortaya koymada yaratıcı düşünceye gereksinim vardır, Yaratıcılık fen ile ilgili çalışmalardaki bir çok bilimsel süreçte de tamamlayıcı rol oynar. Yaratıcılıklarım kullanan bireyler, aldıkları fen eğitimini, işlevsel hale getirebilirler ve böylece bilimsel bilgiler, kitaplarda bilgi yığınları oluşturmak yerine, değerli bir ürünün ortaya çıkmasında temel teşkil eder. Bu nedenledir ki; ilköğretim düzeyinden itibaren, eğitimlerinin her aşamasında, gelecekte topluma yön verecek öğrencilere, yaratıcı düşünme becerilerini kazandırmak, fen eğitiminin en önemli amaçlan arasında yer almalıdır. Bu çalışma, Gazi üniversitesi Bilimsel Araştırma ftojeleri Fonunca desteklenmiştir.IV Bu çalışmanın amacı; fen eğitiminde yaratıcı düşünceye dayalı öğrenmenin, öğretmen adaylarının, yaratıcılık, problem çözme ve öz yeterlik inanç düzeylerine etkisini incelemektir. Bu çalışmada, araştırma hipotezlerim test etmek için, üç farklı araç kullanılmıştır. Bunlar; yaratıcı düşünme yeteneğini ölçebilmek için, Torrance Yaratıcı Düşünme Testi Şekilsel Formu, problem çözme becerisini Ölçebilmek için, Mantıksal Düşünme Grup Testi, son olarak; fen öğretimine karşı öz yeterlik inanç düzeyini belirlemek için, Öğretmen Adaylarına Yönelik öz Yeterlik Ölçeğidir. Ayrıca, öğrencilerin bir kısmı ile birebir yapılan mülakatlar, nitel veri elde etmede kullanılmıştır. Araştırma, deneysel bir çalışma olup, ön test- son test kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Araştırma, 2002-2003 eğitim-öğretim yılı güz döneminde Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim dalında öğrenim gören, 4. Sınıf, B ve C şubelerinde yürütülmüştür, öğretmen adaylarının özellikleri açısından, her iki grubunda denk olduğu çalışmaya, deney (n=39) ve kontrol (n=38) gruplarından toplam 77 öğrenci katılmıştır. Çalışmada, deney grubunda, yaratıcı düşünmeye dayalı bir yaklaşım izlenirken, kontrol grubunda geleneksel yaklaşım kullanılmıştır. Araştırma, ön test ve son testlerin uygulanma süreleri ile birlikte sekiz hafta sürmüştür. Araştırma hipotezlerini test etmek için, veri toplama araçlarından elde edilen niceliksel veriler ve öğretmen adayları ile yapılan mülakatlardan sağlanan niteliksel veriler kullanılmıştır. Nicel veriler, SPSS istatistik programında yer alan bağımlı ve bağımsız gruplar için t testi, frekans ve yüzde analizleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Niteliksel veriler ise; mülakatlarda yapılan kamera çekimlerinin çözümlenmesi sonucu elde edilmiş ve betimsel analiz yöntemi ile değerlendirmeye alınmıştır. Yapılan nicel ve nitel analizler sonucunda; yaratıcı düşünceye dayalı fen öğretiminin, öğretmen adaylarının;a) Yaratıcı düşünme düzeylerini arttırdığı, b) Problem çözme becerilerini geliştirdiği, c) Fen öğretimine yönelik öz yeterlik inanç düzeylerini yükselttiği, d) Fen Bilgisi Öğretmeni olma yönünde, motivasyonlarını arttırdığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Araştırmanın nitel boyutu, nicel boyutunu destekler niteliktedir.

VI ABSTRACT THE INFLUENCE OF SCIENCE EDUCATION BASED ON CREATIVE THINKING ON LEARNING PRODUCTS1 (Doctoral Thesis) Özlem (CANSÜNGÜ) KORAY GAZI UNIVERSITY INSTITUTE OF EDUCATIONAL SCDXNCES November 2003 In a world that is changing and developing continuously, every step that is taken toward creating a scientifically and technologically literate society forces individuals to think creatively. To solve the problems that may be faced during this endeavor, creative thinking is necessary to find new solutions and creating new products. Creativity also plays a significant role in many scientific studies. People who use their creativity can apply their scientific knowledge and this way the knowledge contained in textbooks might be used to produce valuable products rather than staying idle. Because of this, one of the most important goals of science education is to promote creative thinking starting from elementary levels to students who may lead the society in the future. 1 This study, has beea supported by Gazi University Fund of Scientific Research Projectsvu The goal of this study is to examine the influence of science education based on creative thinking on self-efficacy of preservice science teachers. Three different instruments have been used in this study to test the research hypotheses. These instruments are Tolerance Creative Thinking Test designed to measure creative thinking skills, Logical Thinking Group Test designed to measure problem solving skills, and filially Self-Efficacy Instrument for Preservice Teachers designed to measure preservice teachers beliefs about their self-efficacy. Additionally, interviews with some of the students were conducted to obtain qualitative data. This research is an experimental study, which includes pretest, posttest with control group. This study has been conducted among fourth grade preservice science teachers at the department of Elementary Education, division of Science Education at Gazi University Faculty of Education in fall semester of 2002-2003 educational year. 77 preservice teachers who participated in this study are divided into two equal groups, which are the control group (n=38), and the experimental group (n=39). In the study, an approach based on creative thinking was used with the experimental group, whereas a traditional approach was used with the control group. This study is completed within eight weeks including the application process of pre and posttests. To test the hypotheses of this research, quantitative data collected through the instruments, and qualitative data collected through interviews were used. Quantitative data have been analyzed by using t test for dependent and independent groups, frequency and percentage analysis that are included in the SPSS statistics software. The qualitative data have been analyzed by transcribing the video recordings of interviews. As a result of both qualitative and quantitative analyses, it is concluded that science education based on creative thinking influenced preservice teachers by a) Increasing their creative thinking levels b) Improving their problem solving skills c) Increasing their self-efficacy belief levelsviii d) Enhancing their motivation toward being a science teacher The qualitative data analyses have supported the results of quantitative data analyses.