Kahramanmaraş'ta tüketilen balıklarda ağır metal düzeylerinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırmada, Kahramanmaraş'taki balık halinden menşei belirli deniz ve tatlısu balıklarından oluşan 10 farklı balık türünden (sazan (Cyprinus carpio), gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss), ıskarmoz (Sphyraena sphyraena), levrek (Dicentrarchus labrax), hamsi (Engraulis encrasicolus), istavrit (Trachurus mediterraneus), çipura (Sparus aurata), kupes (Boops boops), Atlantik salmonu (Salmo salar) ve barbun (Mullus barbatus)) 5'er adet satın alınarak, örneklerin kas dokusunda 11 elementin (Al, As, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb ve Zn) konsantrasyonları belirlenmiştir. Çalışmada elde edilen bulgulara göre, en yüksek ortalama Al (1,45 mg/kg) konsantrasyonu çipurada, en yüksek ortalama As (50,34 mg/kg) konsantrasyonu barbunda, en yüksek ortalama Cd (0,0078 mg/kg) konsantrasyonu gökkuşağı alabalığında, en yüksek ortalama Co (0,1 mg/kg) konsantrasyonu istavritte, en yüksek ortalama Cr (0,076 mg/kg), Cu (0,9 mg/kg), Fe (21,36 mg/kg), Mn (2,023 mg/kg) ve Zn (48,84 mg/kg) konsantrasyonu hamside, en yüksek ortalama Ni (0,234 mg/kg) konsantrasyonu sazanda, en yüksek ortalama Pb (0,107 mg/kg) konsantrasyonu ise Atlantik salmonunda tesbit edilmiştir.Ayrıca bu çalışmada balık türlerinde belirlenen metal düzeyleri ile ilgili olarak insan sağlığı risk tayin metotları kullanılmıştır. Bunun için metallerin tahmini günlük alım (EDI) değerleri hesaplanarak, tolere edilebilir günlük alım (TDI) değerleri veya referans doz değerleri (RfD) ile karşılaştırılmıştır. Metallerin kanser dışı sağlık risklerini belirlemek için hedef tehlike katsayısı (THQ) ve tehlike indeksi (HI) değerleri hesaplanmıştır. Ayrıca kanser eğim faktörü kullanılarak inorganik arsenik için kanser riski (CR) hesaplanmıştır. İncelenen balık türlerinin yenilmesi sonucu insan vücuduna giren 11 metale ait EDI değerlerinin TDI veya RfD değerlerini geçmediği belirlenmiştir. Ayrıca balık türlerinde belirlenen metallerin THQ ve HI değerleri eşik değer olan 1'den düşük bulunmuştur. Bu durum, kanser dışı sağlık risklerinin olmadığını göstermektedir. Barbun hariç diğer balık türlerine ait CR değerleri kabul edilebilir aralıkta bulunmuştur. Dolayısıyla CR sonuçlarına göre, barbun balığının tüketilmesi sonucu inorganik arseniğe maruz kalan insanların kansere yakalanma riski bulunmaktadır.

In this study, 10 different fish species (carp (Cyprinus carpio), rainbow trout (Oncorhynchus mykiss), European barracuda (Sphyraena sphyraena), European seabass (Dicentrarchus labrax), European anchovy (Engraulis encrasicolus), Mediterranean horse mackerel (Trachurus mediterraneus), gilthead seabream (Sparus aurata), bogue (Boops boops), Atlantic salmon (Salmo salar) and red mullet (Mullus barbatus)) were purchased at the fish market of Kahramanmaraş. For each species, five samples were collected and the concentrations of 11 elements (Al, As, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb and Zn) were determined in muscle tissue of fish samples. According to the results obtained in the study, the highest average Al (1.45 mg/kg) concentration in gilthead seabream, the highest average As (50.34 mg/kg) concentration in red mullet, the highest average Cd (0.0078 mg/kg) concentration in rainbow trout, the highest average Co (0.1 mg/kg) concentration in Mediterranean horse mackerel, the highest average Cr (0.076 mg/kg), Cu (0.9 mg/kg), Fe (21.36 mg/kg), Mn (2,023 mg/kg) and Zn (48,84 mg/kg) concentrations in European anchovy, the highest average Ni (0,234 mg/kg) concentration in carp, the highest average Pb (0,107 mg/kg) concentration in Atlantic salmon were detected. In this study, human health risk assessment methods were used in relation to metal levels determined in fish species. For this, estimated daily intake (EDI) values of metals were calculated and compared with tolerable daily intake (TDI) values or reference dose values (RfD). The target hazard quotient (THQ) and hazard index (HI) values were calculated to determine the non-cancer health risks of metals. Cancer risk (CR) was also calculated for inorganic arsenic by using cancer slope factor. The EDI values of the 11 metals entering the human body from ingestion of the fish species examined were determined not to exceed the TDI or RfD values. In addition, the THQ and HI values of the metals determined in fish species were lower than the threshold value of 1. This shows that there are no health risks for non-cancer. CR values for all fish species except red mullet were found within the acceptable range. Therefore, according to CR results, people who are exposed to inorganic arsenic as a result of consumption of red mullet are at risk of developing cancer.