Türk müziğinde gazel ve Hafız Şehla Osman

Abstract

Üniversite : İstanbul Teknik Üniversitesi Enstitüsü : Sosyal Bilimler Anabilhn Dalı : Turk Sanat Miziği Programı : Ses Eğitimi Tez Danışmanı : Prof. Dr. Alaeddin Yavaşça Tez Türü ve Tarihi : Yüksek Lisans - Şubat 2005 ÖZET TÜRK MÜZİ?İNDE GAZEL VE HAFIZ ŞEHLA OSMAN Ahmet ERDO?DULAR Bu çalışmada, Klasik Türk Müziğin' deki Gazel formu kısaca incelenmiş ve 19. yy. sonu ve 20. yy. başında, bu formun usta yorumcularından biri olarak yaşamış olan Hafız Şehlâ Osman, ulaşılabilen beş taş plaktaki gazellerinde makamsal ve gazellerdeki güfte kullanımı bakımından incelenmiştir. Hafız Osman'ın hayatına ve sanatına dair belgeleri bulabilmek için Süleymaniye kütüphanesi, Atatürk kitaplığı, ve kendi arşivimden yararlandım. Fakat hakkındaki bilgiler çok az olduğu için, sarayda da uzun yıllar çalışmış olduğundan İstanbul Başbakanlık arşivlerinde araştırmaya danışman hocam Prof. Dr. Alaeddin Yavaşça' mn yönlendirmeleri ile başladım. Bunların neticesinde bulabildiğim fakat Şehlâ Osman olduğuna tam emin olmadığım dört belgeyi tezimin ekler bölümüne koydum. Aldığım notalara ve karşılaştırmalara bakıldığında görülecektir ki, Hafız Şehlâ Osman, makamları ana hatlarıyla işlemiş, nağme çokluğu ile okuduğu güfteyi anlaşılmaz bir hale getirmemiş, her ikisinide dengede tutmayı başarmıştır. Ayrıca, melodi zenginliklerininde ezbere aldıkları binlerce esere bağlı olduğunu tesbit ettim. Makamları yaparken kullandığı perdeler de, bunun meşk usulünden gelen bir beceri olduğunu bize kanıtlar niteliktedir. iv

University : IstarâudrTeebaieal^mreıstt^ Institute : Istitute of Social Science Science Programme : Classical Turkish Music Science Programme : Voice Supervisor : Prof. Dr. Alaeddin Yavaşça Degree Awarded and Date : Master - February 2005 SUMMARY THE GAZEL IN TURKISH MUSIC AND HAFIZ ŞEHLA OSMAN Ahmet ERDO?DULAR In this work, the Gazel form in Classical Turkish Music is briefly examined; and one of the master interpreters of this form during the late nineteenth and early twentieth centuries, Hafiz Şehlâ Osman, has been examined in terms of his use of makam and lyrics in gazels on six available 78 rpm records. In order to locate documents on Hafiz Osman's life and art, I had searched the Süleymaniye Library, the Atatürk Library, and my own archives. However, as there was very little information available about him and he worked for many years at the palace, I began researching the Istanbul Prime Ministry Archives at the direction of my advisor Prof. Dr. Alaeddin YAVAŞÇA In the end, I was able to locate four documents, included in the appendices section of this thesis, but I have not been able to establish firmly that they pertain to Şehlâ Osman. Upon examination of my notes and comparisons, it will be seen that Hafiz Şehlâ Osman performed makams according to their essential forms, and did not render the lyrics he sang incomprehensible with excessive motifs; but succeeded in maintaining a balance in each. In addition, I determined that his melodic richness was a result of the thousands of his having committed thousands of works to memory. I am also convinced that his skilled use of pitches in performing the makams resulted from the meşk (learning by repetition) method of learning.