18. yüzyıl`da istinsah edilmiş bir mensur Şehnâme tercümesi II. cilt 145a-284b varaklar arası (inceleme - metin - sözlük - özel isimler dizini - tıpkıbasım)

Abstract

Şehnâme, Türk edebiyatını özellikle de Klasik Türk edebiyatını etkileyen en önemli kaynaklardan birisidir. Bir milletin tarihini kaleme alma düşüncesi, tarihteki bütün milletlerin yüzyıllardır en önemli işlerinden biri olmuştur. Firdevsî tarafından mesnevi tarzında yazılmış bu eser, İranlıların Müslümân olmadan önceki bin yılını anlatır. Firdevsî, bu eserinde İran tarihini etkilemiş olağanüstü güçlere sahip kahramanları masalsı bir dil ile anlatmıştır.Türk coğrafyasının yanı başında yazılan bu eserden, özellikle XV. ve XVI. yüzyıllarda, Türk sanatçıları da etkilenmiştir. Şehnâme, Türkçeye defalarca tercüme edilmiş, bu tercümelerin birçok istinsahı oluşturulmuştur. Şair ve yazarlar yüzyıllar boyu Şehnâme'deki imgelerle ve kahramanların özellikleriyle eserlerini süslemişlerdir.Bu tez çalışması, XVIII. yüzyılda Derviş Mustafa tarafından yazılmış bir istinsah üzerinedir. Giriş, inceleme, metin, sözlük ve tıpkıbasım bölümlerinden oluşan çalışmada Eski Anadolu Türkçesinin dil özelliklerine rastlanmaktadır. Bu da, Türk dilinin tarihsel sürecinde Eski Anadolu Türkçesi döneminin etkilerinin bilinenden çok daha uzun sürdüğüne dair bir kanaat oluşturmaktadır. Çalışmanın inceleme bölümünde metnin imlâ, ses ve şekil özellikleri gösterilmiş, Eski Anadolu Türkçesi ve bugünkü ortak söyleyişteki ses ve şekil özellikleri arasında nasıl bir etkileşim ve değişim olduğu üzerinde durulmuştur. Metin bölümünde orijinal metnin çeviriyazısı yer almaktadır. Çalışmada metnin anlaşılmasına yardımcı olabileceği düşünülen kelimeler seçilerek bir metin sözlüğü oluşturulmuştur. Metinde kullanılan kişi ve yer adları metin özel isimler dizininde gösterilmiştir. Çalışmanın sonuna metnin orijinal tıpkıbasımı eklenmiştir. Anahtar Kelimeler: Şehnâme, Firdevsî, Eski Anadolu Türkçesi, bugünkü ortak söyleyiş, ses bilgisi, şekil bilgisi, sözlük, metin özel isimler dizini.

Şehnâme is one of the most important resources affecting Turkish Literature, especially Classical Turkish Literature. The idea of recording the history of a state has been one of the most important duty. This work written by Firdevsi in mesnevi manner tells the millennium of Persian before they coverted intı Islam. In his work, Firdevsi tells heroes who heve extraordinary powers and have affected the Persian History in a mythical manner.It is, of course, impossible fort he Turkish artists not to be affected from such a magnificent work written justby the Turkish territories. Especially, Persian Literature had great effects on Turkish Literature in XV and XVI centuries. The work has been translated into our language many times and many copies of these translation has been written. Poets and writers have embellished their works with the unique features of heroes and images in Şehnâme for centuries.Our study is based on a copy written by Derviş Mustafa in XVIII. century. Our study consisting of Introduction, Analysis, Text, Dictionary and exact copy parts, includes language features of Old Anatolian Turkish. So, this forms an opinion about the period inwhich the effects of Old Anatolian Turkish have lasted longer than ıt is known in the historican process of Turkish language. In our study, what kind of interaction and change thereis between Old Anatolian Turkish, Modern Turkey Turkish and the work in terms of features of form and language is mainly discussed.Key words: Sehname, Old Anatolian Turkish, Modern Turkey Turkish, Phonology, Morphology, Dictionary, Index of Private Names of the Text.