Türk dünyasında açılan ilk Cedid mektepleri üzerine bir inceleme

Abstract

Batı'da Rönesansla başlayan aydınlanma felsefesinin İslâm dünyasına yansıması farklı şekillerde olmuştur. Bu reform hareketi Rusya Müslümanları arasında kendisini `Usul-i Cedid Hareketi` olarak göstermiş daha sonraları Türk topluluklarının bilim ve kültür hayatlarının gelişmesinde etkili olmuştur. Bu Cedidcilik (Yeni Metot) 1880'de tarif edilmiş olup, fonetik metot, dil eğitimi ve öğretimi mekteplerin temel dinamiği olarak ele alınmıştır. Bu reform hareketi Müslümanların hayat tarzlarının da değişmesine sebep olmuştur. Usul-i Cedid hareketinin kurucusu olan İsmail Gaspıralı. açtığı Cedid Mektepleri ile ilköğretimin ıslahı yönünde yeni bir eğitim modeli -Usul-i Savtiye (Fonetik Metot) oluşturmuştur. Usul-i Cedid'e göre yapılanan mektep ve medreselerde hem İslâmiyet, hem de fen bilimleri ile milli kültür ve dil öğretimi yapılmaya başlanmıştır. Bu araştırmada, Cedid mekteplerinde uygulanan öğretim metotları ile günümüz öğretim metotları karşılaştırılmaya çalışılmıştır.

Enlighenment philosophy started with Renaissonce in the west reflect differently in he islamic world. This reform motion showed itself as Usul-al jadid Motion' in the Russian Muslims. Later, this improvement scientific and cultural life of the Turkish community. This new method (Usul-al Jadid) was describe in 1880 and taken as basic dynamic of Phonetic Method, languageeducation and teaching. This reform motion caused to change life style of the Muslims, too. Ismail Gaspirah which is the founder of Usul-al Jadid Movement, opened Jadid schools and developed new education model as Usul-i Savtiye for ameliation of primary schools. İslam, science, national culture and language education started all togetger in the schools and theological school followed Usul-al Jadid Motion. İn this study, compparision was made between education methods used in Jadid schools and todays schools. a« ^