An Exploration of `space` and `performance` in the early 20 th century avant-garde movements through a historical survey

Abstract

VI ÖZET TARİHSEL BÎR ARAŞTIRMA ÇERÇEVESİNDE ERKEN 20. YÜZYIL AVANT-GARDE AKIMLARINDA MEKAN VE GÖSTERİ KAVRAMLARI ÜZERİNE BÎR İNCELEME ÇAĞLAYAN, Gaye Yüksek Lisans Tezi, Mimarlık Tarihi Anabilim Dalı Tez Yöneticisi Prof. Dr. İnci Aslanoğlu Eylül 1991, 189 sayfa Bu çalışma tarihsel bir araştırma çerçevesinde erken 20. yüzyıl avantgarde akımlarında mekan ve gösteri kavramları üzerine bir incelemedir. Ekspresyonizm, Kübizm, Futurism, Dadaizm, Sürrealizm, Neo-plastisizm, Konstrüktivizm ve Bauhaus söz konusu olduğunda, erken 20. yüzyıl avant-garde'larının teatral gösteri karşısında takındıkları tavırları analiz edip, bağdaştırıldıkları akımların ideolojik ve üslupsal kaygılarının sahne düzeni, dekor ve kostümlerde olduğu gibi gösterim işlevli-tasarlanmış yapılarda da ne dereceye kadar somutlaştırıldıklarını ortaya koyar.Vİİ Girişin ardından gelen bölüm, tarih öncesi zamanlardan erken 20. yüzyıla kadar, iki alt baslıkta, mekan ve gösteri kavramlarının gelişimini inceler ve Batı kökenli isim ve schism' lerle içice olan sanatçı ve entellektüellerin beklenmedik bir şekilde tepki gösterip karşı çıktıkları şeyleri göz önüne sermek amacıyla Doğu yerine Batı Alemi üzerinde durur. Birinci alt başlık, sosyal, politik, dinsel ve sanatsal kaygılar doğrultusunda her tür teatral gösteri üzerine fikir, bildiri ve risaleleri, bunun yanısıra gösterimin doğası, ilham kaynağı ve kapsamını inceler. îkinci alt başlık, tarih boyunca görsel sanatlar ve mimarideki değişik akımların başarılı örneklerinden ya da bireysel sıradışılık göstergelerinden olan uygulanmış ya da uygulanmamış tasarımlar yoluyla gösterim amaçlı-iç ve dış mekanları gözden geçirir. Erken 20. yüzyılda mekan ve gösteri kavramlarının durumu, bir sonraki bölümde, iki alt başlıkta incelenmiştir. Birinci alt başlık, avant-garde akımlara dahil olmamış açık fikirli sanatçı ve mimarların sahneleme, düzenleme ve rol yöntemleri, bunun yanısıra gösteri mekanları üzerine deneysel çalışmalarını, ki bu çalışmalar avant-garde akımların içinde yer alanların radikal yeniliklerine yolu açmıştır, analiz eder. îkinci alt başlık avant-garde akımlar üzerinedir, tik olarak, zamanın karekteristigi olan ve sunuş, okuma, oyun, konser, dans ve görsel sanat ürünlerinden oluşan fırtınalı gösterilere sanatçıların ve entellektüellerinVİİİ katılımı, ve pek çok akımın amaçlarının ve tutkularının yansıtıldığı sahne düzeni, dekor ve kostüm gibi kriterler göz önüne alınarak, çeşitli ifade biçimleri arasında teatral gösterilerin yeri ve durumunu incelenmiştir. Müteakiben, erken 20. yüzyılda yenilikçi fikirler doğrultusunda gerçekleştirilen yapılardan farkı, tiyatroda avant-garde projeler yerine avant-garde' da tiyatro projeleri olan, gösterim işlevli-tasalanmış yapılar üzerinde durulur. Bunlara ilaveten, erken 20. yüzyıl avant-garde akımlarının biyografik çizgileri, zamanın avant- garde`lan tarafından görsel sanatlar ve mimarlık üzerine oluşturulmuş teori ve pratiklere ilişkin bilgiyi geliştirmek değil de, çalışmada değinilen çeşitli isim ve olaylara geçişi sağlamak amacıyla Ek I 'de yer almaktadır. Expresyonizm, Kübizm ve Sürrealizmin edebiyat ve müzikte tam karşılığı olan eserler Ek II 'de sunulmuştur. Amaç, ilk ve en önemli aktiviteleri oyun yazımı ve besteleme olmayan sanatçı ve entellektüellerin yapıtlarından farklı olarak, profesyonel oyun yazarları ve bestecilerin elinde avant-garde fikir ve ideallerin biçimlenişini sergilemektir.

III ABSTRACT AN EXPLORATION OF 'SPACE' AND 'PERFORMANCE' IN THE EARLY 20TH CENTURY AVANT-GARDE MOVEMENTS THROUGH A HISTORICAL SURVEY ÇAĞLAYAN, GAYE M. A. in History of Architecture Supervisor : Prof. Dr. î nci Aslanoglu September 1991, 189 pages This study is an exploration of space and performance in the early 20th century avant-garde movements through a historical survey. With regard to Expressionism, Cubism, Futurism, Dadaism, Surrealism, Neo-plasticism, Constructivism and the Bauhaus, it analyzes the attitude of the early 20th century avant- gardes toward theatrical spectacles of all types and expresses the concretization of the ideological and stylistic concerns and ambitions of their associated styles in the stage settings, decors and costumes as well as in the theatrical purpose-designed structures.IV Development of space and performance from the pre historic times to the early 20th century studied in two sections, concentrates on the Western World rather than the Eastern World in order to display the means to which the artists and intellectuals, involved in Western-born isms and schisms, reacted and extraordinarily challenged. The first section examines the nature of performance, its impetus and implications as well as the ideas, statements and treatises on theatrical spectacles of all types with regard to social, political, religious and artistic concerns. The second section discusses interior and exterior public performance spaces through idealized and realized projects, chosen either as succesful examples of of the formulation of several diverse trends and styles in the visual arts and architecture all through the history or as an indication of individual eccentricities. The state of space and performance in the early 20th century is studied in two sections. The first section analyses experimental studies of the open-minded artists and intellectuals, outside the avant-garde movements, on staging, setting and acting techniques as well as on performance spaces which open the way to radical changes of those involved in avant-garde movements of the time. The second section deals with the avant-garde movements. It examines first the place and position of theatrical spectacles among various forms of expression with regard to such criteria as theV involvement of artists and intellectuals in tumultous presentations -composed of lectures, readings, plays, concerts, dances and visual art works and characteristic of of the time- as well as in stage settings, decors and costumes -expressive of the aims and ambitions of several styles. Following, theatrical purpose-designed buildings, whose distinctiveness from those executed in the early 20th century with progressive new ideas seem to be the manifestation as theatrical projects in avant-gardes rather than avant-garde projects in theater, are studied. Besides, biographical sketches of the early 20th century avant-garde movements take place in the appendix I, not to advance knowledge pertaining to the conceptions and practises formulated by the avant-gardes of the time in the visual arts and architecture but to give access to a multitude of names and events referred to in the text. A number of works in literature and music that constitute the direct counterparts of Expressionism, Cubism and Surrealism are presented in the appendix II. It aims to display the concretization of avant-garde ideas and ideals in the hands of professional playwrights and composers as different from the works of artists and intellectuals, whose first and foremost activities were not playwrighting and composing.