İmam-hatip lisesi öğrencilerinin dini tutum ve davranışları

Abstract

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ÖZET Bu araştırma İmam-Hatip Lisesi öğrencilerinin dinî tutum ve davranışları ile bunları etkileyen faktörleri araştırmak amacıyla düzenlenmiştir. Araştırmada 1992-1993 öğretim yılında Samsun, Bafra ve Alacam îmam-Hatip Liselerine devam eden 374 öğrenci örneklem olarak alınmıştır. Araştırmada öncelikle cinsiyet, sınıf, yerleşim birimi, anne-baba mesleği, ailenin aylık gelir miktarı, anne- baba öğrenim durumları, anne-baba tutumu,anne-babanın dinin gereklerini yerine getirme durumları, dinî bilgilerin en çok öğrenildiği yerler, dinî basın-yayın araçlarına ilgi durumu, arkadaş çevresinin dinin gereklerini yerine getirme durumları, İmam-Hatip Lisesine isteyerek veya istemeden gelme ile okuldan memnuniyet durumu ve okul sonrası yapılması düşünülen is gibi bazı değişkenlerle öğrencilerin dinî tutum ve davranışları arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmanın bağımlı değişkeni olan öğrencilerin dinî tutum ve davranışlarını tespit etmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen `Dinî Tutum ve Davranış Envanteri` kullanılmıştır. Araştırmanın bağımsız değişkeni olan öğrencilerle ilgili kişisel bilgiler için de `Kişisel Bilgi Anketi` kullanılmıştır. Bilgilerin istatistiksel analizinde F testi, tek yön-93 lü varyans analizi ve ortalamalar arası farkın önemliliğini ölçmede t-testi tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçları `Bulgular ve Yorum` bölümünde iki baslık altında verilmiştir, ilk olarak öğrencilere ait kişisel bilgiler, ikinci olarak da hangi faktörlerin öğrencilerin dinî tutum ve davranışlarında değişiklik meydana getirdiği araştırılmıştır, önce grupların dinî tutum ve davranış puan ortalamaları ve standart sapmaları verilmiş, daha sonra da varyans analizi sonuçları gösterilmiştir. Gruplar arasındaki farkın önemli bulunduğu durumlarda t- testi yapılmıştır. Bu araştırmada elde edilen bulgular maddeler halinde şöylece Özetlenebilir: 1.Farklı yerleşim birimi ve okullarda öğrenim gören öğrencilerin dinî tutum ve davranışları arasındaki fark önemli bulunmuştur. Buna göre Bafra îmam-Hatip Lisesine devam eden öğrencilerin dinî tutum ve davranış durumlarının diğer iki okul öğrencilerinden. Samsun Îmam-Hatip Lisesi öğrencilerinin de Alacam Îmam-Hatip Lisesi öğrencilerinden daha yüksek düzeyde olduğu anlaşılmıştır. Bu sonuç Denence-4'ü kısmen doğrulamıştır. 2.Cinsiyet faktörü acısından kız öğrencilerin dinî tutum ve davranış puan ortalamalarının erkeklerden biraz daha yüksek olmasına rağmen istatistiksel analiz sonucunda ortalamalar arası farkın önemli olmadığı anlaşılmış ve Denence-2 doğrulanmamıştır. 3.Sınıf düzeyi itibariyle ortalamalar arası fark.94 önemli bulunmuştur. Buna göre üst sınıftaki öğrencilerin dinî tutum ve davranış durumlarının daha iyi olduğu anlaşılmış ve Denence-3 doğrulanmamıştır. 4.Anne-baba mesleği açısından öğrencilerin dinî tutum ve davranışları arasındaki fark önemli bulunmamış ve ve Denence-5 doğrulanmıştır. 5.Ailenin aylık gelir durumuna göre öğrencilerin dinî tutum ve davranış puan ortalamaları arasındaki fark önemli bulunmuştur. Buna göre ailelerin gelir durumu itibariyle çok zengin olarak kabul edilen öğrencilerin dinî tutum ve davranış durumlarının diğer grublara nazaran düşük düzeyde olduğu görülmüş ve Denence-6 kısmen doğrulanmıştır. * 6.Anne-babalarının öğrenim durumu itibariyle öğrencilerin dinî tutum ve davranış puan ortalamaları arasındaki farkın önemli olmadığı görülmüş ve Denence-7 doğrulanmamıştır. 7.Anne-babalarının tutumlarına göre öğrencilerin dinî tutum ve davranış puan ortalamaları arasındaki fark önemli bulunmuştur. Buna göre annesinin tutumu demokratik ve babasının tutumu demokratik ve koruyucu olan öğrencilerin dinî tutum ve davranışlarının daha iyi, anne-babasının tutumu otoriter olan öğrencilerin dinî tutum ve davranışlarının ise daha düşük düzeyde olduğu sonucu elde edilmiş ve Denence-8 doğrulanmıştır. 8.Anne-babalarının dinin gereklerini yerine getirme.95, durumlarına göre öğrencilerin dinî tutum ve davranışları arasındaki fark önemli bulunmuştur, istatistiksel analiz sonuçlarına göre, babaları dinin gereklerini tamamen ve kısmen, anneleri ise tamamen yerine getiren öğrencilerin dinî tutum ve davranış düzeyleri yüksektir. Bu sonuçla Denence-9 doğrulanmıştır. Ayrıca babaları dinin gereklerini hiç yerine getirmeyen öğrencilerin dinî tutum ve davranış puan ortalamalarının yüksek olusu da dikkat çekicidir. 9.Dinî bilgilerin en çok öğrenildiği yerlere göre öğrencilerin dinî tutum ve davranış puan ortalamaları arasındaki fark önemli bulunmamıştır. Ancak dinî bilgilerini en çok kitaplardan öğrendiğini belirten öğrencilerin dinî tutum ve davranış puan ortalamalarının diğer gruplardan daha yüksek olduğu görülmüş ve Denence-10 doğrulanmamıştır. 10.Dinî basın-yayın araçlarına ilgi durumlarına göre öğrencilerin dinî tutum ve davranış puan ortalamaları arasındaki fark önemli bulunmuştur. Buna göre dinî basın-yayın araçlarına çok ilgi duyan öğrencilerin dinî tutum ve davranış puan ortalamaları diğerlerinden daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca dinî basın-yayın araçlarına normal ilgi duyan öğrencilerin dinî tutum ve davranış düzeylerinin az ilgi duyanlara oranla daha yüksek olduğu görülmüş ve Denence-11 doğrulanmıştır. 11.Arkadaş çevrelerinin dinîn gereklerini yerine getirme durumlarına göre öğrencilerin dinî tutum ve davranış puan ortalamaları arasındaki fark önemli bulunmuştur. Buna96 göre, arkadaş çevresi dinin gereklerini tamamen ve kısmen yerine getiren öğrencilerin dinî tutum ve davranış puan ortalamalarının daha yüksek olduğu anlaşılmış ve Denence- 12 doğrulanmıştır. 12.Imam-Hatip Lisesine isteyerek veya istemeden gelme ile su andaki memnuniyet durumu acısından öğrencilerin dinî tutum ve davranış puan ortalamaları arasındaki fark önemli bulunmuştur. Buna göre, îmam-Hatip Lisesine isteyerek geldiğini ve su anda bu okula devam etmekten memnun olduğun belirten öğrencilerdin dinî tutum ve davranışları¬ nın daha yüksek düzeyde olduğu anlaşılmış ve Denence-13 kısmen doğrulanmıştır. 13.Okul sonrası yapmayı düşündükleri ise göre öğrencilerin dinî tutum ve davranış puan ortalamaları arasındaki fark önemli bulunmuştur. Buna göre, okul sonrası ilahiyat Fakültesinde okumayı düşünen öğrencilerle din görevli¬ si olmayı düşünenlerin dinî tutum ve davranış puan ortalamaları yüksek bulunmuş ve Denence-14 doğrulanmıştır. 14.Meslek ve kültür dersleri öğretmenlerinin öğrencilerin sahip oldukları dinî tutum ve davranışlar üzerindeki etki dereceleri ile öğrencilerin dinî tutum ve davranışları arasındaki ilişki önemsiz bulunmuş ve böylece Denence-18 reddedilmiş, Denence-19 ise doğrulanmıştır. Sonuç olarak bütün bu bulguların ışığında, öğrencilerin dinî tutum ve davranışları üzerinde etkisi olan faktörlerin etkisiyle, genelde, öğrencilerin dinî tutum ve davranış düzeylerinin yüksek olduğu anlaşılmıştır.