Islam and modern science: Epistemological orientations

Abstract

OZ İSLAM VE MODERN BİLİM: EPİSTEMOLOJİK YÖNELİMLER YELKEN, Ramazan Yüksek Lisans Tezi, Sosyoloji Anabilim Dalı Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Kayhan MUTLU Şubat, 1994, 109 sayfa. Bu çalışmanın amacı Müslümanların modern bilimle ilişkilerinin betimleyici bir profilini vermek ve son zamanlarda yaygınlaşan bir terim olarak 'İslâmî Bilim' kavramının özgün anlamıyla ilk kullanıldığı şekliyle bir sorgulamasının önünü açmaktır. Böylece giriş bölümünde İslâmî Bilim kavramına zemin hazırlamış en önemli etkenler bir taslak içinde sunulmaya çalışılmış, modern bilim eleştirilerinin en önemli etkenlerden biri olduğu vurgulanmış; bu eleştirilerin birbirinden bağımsız niteliği üzerinde durulmuştur. Birincisi, bilim felsefesi tartışmaları veya yöntemsel eleştiriler; ikincisi, bir akım olarak anti-bilim; üçüncüsü de Doğu Düşüncesiyle nitelenen alternatif bilgi arayışlarıdır. ikinci bölümde Müslümanların modern bilime karşı fiîlî ve olası tavırları sınıflanmaya çalışılmıştır. Bunlar arasından ilk dördünün modern bilimleri eksen aldıkları saptanırken, sonuncusunun Batıdaki bilim eleştirileri ile koşut olarak geliştiği halde kendi değerler çerçevesini eksene aldığı üzerinde durulmaktadır. Üçüncü bölümde bu tavnn üç versiyonunun yaklaşımlarının kendini ifadesi olarak `islâmî Bilim` görüngüsüyle ilişkili olarak bir söylem analizi denenmektedir. Sonuçta İslâmî Bilimin ortaya çıkışının hem sosyolojik hem de epistemolojik ardalanları olduğu vurgusunun yeterince yapılmış olması umulmakladır. Epistemolojik aian İslâmî `El-îlm` kavramına atfedilen anlamların yanısıra Batıdaki bilim felsefesi tartışmalarıyla ilişkilidir. `İslâmî epistemoloji`, `İslami Paradigma ` gibi kavramlar tam da bu noktada ortaya çıkmaktadır zaten. Burda altı çizilmesi gereken temel argüman, modern bilimin bilgi edinmenin tek ve evrensel bir yöntemi olarak kabul edilemeyeceğinin ve modern bilimin değerden bağımsız bir bilgi olduğu inancının etnosentrik bir kurgudan başka bir şey olmadığının ilamdır. Anahtar Kelimeler: İslâmî Epistemoloji, İslâmî Paradigma, Bilginin İslâmîleştirilmesi. İslâmî Bilim, Batıdışılaşma, islâm'ın Batılılaşması, ' Bilim Dalı Sayısal Kodu: 211. 03. 01 V

ABSTRACT ISLAM AND MODERN SCIENCE: EPISTEMOLOGICAL ORIENTATIONS YELKEN, Ramazan M. S. in Sociology Supervisor: Assoc. Prof Dr. Kayhan MUTLU February, 1994, 109 pages. The aim of this study is to give a descriptive profile of the relationship of the Muslims with modern science and to open the way for an interrogation of the concept `Islamic science` as it was used originally by those who first applied it. Thus in the Introduction chapter the most important factors prepared the ground fof'Islamic Science` discussions tried to be outlined. It was emphasised that the criticisms of modern science is one of the most important factors. This criticisms have three interdependent characters. The first is the debates on philosophy of science or the methodological criticism; the second is anti-scientism as a movement; and the third is the orientation toward the searches for alternative knowledge that was characterized by Eastern Thought. In the second chapter, I try to make a classification of the possible and actual attitudes of Muslims against the modern science. Among those attitudes, I identify the first four ones as taking modern sciences as their axis, while the last one has developed in parallel with the science criticisms in the West and taken its own frame of value as an axis. In the third chapter, I tried to discern three versions of this last attitude in relation with the phenomena of `Islamic Science` as a self-expression of their approaches. In conclusion, it is hoped to be emphasised that Islamic Science has both sociological and epistemological backgrounds of emergence. Its epistemological ground is related with the debates in the West on philosophy of science alongside with the meanings attributed to the Islamic concept of `al-ilm`. Such concepts as `Islamic Epistemology`, `Islamic Paradigm` emerge just at this point. Here the basic argument is that modern science is not the only one and universal way of getting knowledge and the belief in that modem science is a knowledge free of values is not but an ethnocentric fiction. Keywords: Islamic Epistemology, Islamic Paradigm, Islamization of Knowledge, Islamic Science, Dewesternization, Westernization of Islam Science Code: 211. 03. 01 III