Flexible automation technologies and work organization: The case of Turkish engineering industries

Abstract

öz ESNEK OTOMASYON TEKNOLOJİLERİ VE İŞ ÖRGÜTLENMESİ: TÜRKİYE MÜHENDİSLİK SANAYİLERİ ÖRNE?İ MENDEŞ, Funda Yüksek Lisans Tezi, İktisat Anabilim Dalı Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Erol TAYMAZ Ağustos, 1994, 80 sayfa. Bu çalışmada Türkiye mühendislik sanayilerinde esnek otomasyon teknolojilerinin yaygınlık düzeyi ve bu teknolojilerin iş örgütlenmesi üzerine etkileri incelşmektedir. Esnek otomasyon` feknölojilerinln üretimin yeniden yapılanması ve iş örgütlemesi üzerine etkileri hakkındaki teorik yaklaşımlar ilk bölümde incelendikten sonra bu teknolojilerin Türkiye mühendislik sanayilerinde yaygınlık düzeyi araştırılmıştır. Sayısal kontrollü takım tezgahlan, esnek otomasyon teknolojilerinin Türkiye'deki en önemli parçası olduğundan tezin ampirik çalışması bu tezgahlar üzerinde yoğunlaşmıştır. Esnek otomasyon teknolojilerinin üretiminin Türkiye'de gelişmediği ve iç talebin genellikle yabancı teknolojiye ve ithalata bağımlı olduğu bulunmuştur. Bu teknolojilerin kullanımı, firma düzeyinde iş organizasyonunu ve sektörel düzeyde firmalar arası ilişkileri köklü bir biçimde değiştirmemektedir. Sayısal kontrollü takım tezgahlan tekil birimler olarak üretime girmekte ve sistemli etkilere neden olmamaktadır. Teknolojinin değişmesi dışında iş örgütlenmesinin biçimlenmesi ve işin niteliği üzerinde çeşitli unsurlara etkili olduğu gözlenmiştir. Bunlar, firmanın ölçeği, ürünün özellikleri, atölye düzeyinde sosyal ilişkilerin türü ve ekonominin kurumsal yapısıdır. Anahtar Kelimeler: Esnek Otomasyon Teknolojileri, Esnek Uzmanlaşma, Sayısal Kontrollü Takım Tezgahlan, Üretimin Organizasyonu, Mühendislik Sanayileri, İşin Niteliği, Post-Fordizm, Neo-Fordizm, Fordizm, Kitlesel Üretim. Bilim Dah Sayısal Kodu: 219.01.01 iv

ABSTRACT FLEXIBLE AUTOMATION TECHNOLOGIES AND WORK ORGANIZATION: THE CASE OF TURKISH ENGINEERING INDUSTRIES MENDEŞ, Funda M.S. in Economics Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Erol TAYMAZ August, 1 994, 80 pages. This study examines the diffusion of flexible automation technologies in Turkish engineering industries and the effects of these technologies on the work organization. After a review of theoretical approaches on the effects of flexible automation technologies over the restructuring of production and work organization in the first part of the study, the diffusion of these technologies in Turkish engineering industries is investigated. The empirical section of the study is focused on the numerically controlled machine tools since these are the most important component of flexible automation technologies in Turkey. It is found that the domestic production of flexible automation technologies in Turkey is not developed and domestic demand depends on foreign technology and imports. The implementation of these technologies does not lead to a radical change in the work organization at the firm level and inter-firm relations at the sectoral level. Numerically controlled machine tools are introduced as individual units without any systemic effects. It is observed that, apart from technological change, there are various factors that affect the design of work organization and the quality of the work. Those factors are the size of the firm, product characteristics, the type of social relations at the shop-floor level and institutional structures in the economy. Keywords: Flexible Automation Technologies, Flexible Specialization, Numerically Controlled Machine Tools, Work Organization, Engineering Industries, Quality of Work, Post-Fordism, Neo-Fordism, Fordism, Mass- Production. Science Code: 219.01.01 111