İmam-hatip liselerinde okutulan hadis dersi programının değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmamızda İmam-Hatip Liselerinde okutulmakta olan Hadis dersi programını öğretmen ve öğrenci görüşlerine dayalı olarak incelemek ve programın geliştirilmesine yönelik öneriler hazırlamak temel amacımızdır. Araştırma için gerekli verileri toplamak amacıyla iki farlı anket hazırlanmış ve bu anketlerden biri 1993-1994 öğretim yılında 8 farklı okulda görev yapan 50 branş öğretmenine diğeri ise sosyoekonomik bakımdan farklı olduğu tahmin edilen 4 ayrı okulda öğrenim gören 300 öğrenciye uygulanmıştır. Elde edilen veriler kişisel bulgular ve programa ilişkin bulgular olmak üzere iki ana başlık altında incelenmiştir. Önce öğretmenlerle ilgili bulgular daha sonra da öğrencilerle ilgili bulgular incelenmiştir. 1 -KİŞİSEL BULGULAR Ankete katılan öğretmenlerin yaklaşık yarısı (%46) 31-40 arası yaştadır. Yaklaşık üçte biri (%30) 9-15 yıl arası kıdeme sahiptir. Öğretmenlerin %52'si Yüksek İslam Enstitüsü, %48'i ise İlahiyat Fakültesi mezunudur. Yandan fazlasına (%54) göre yüksek öğrenimde 99alınan bilgiler imam-hatip lisesi meslek dersleri öğretmenliği için yeterlidir. Büyük çoğunluğu (%70) hizmet içi eğitime katılma ihtiyacı hissetmektedir. Öğretmenlerin yarıdan fazlası (%60) Hadis dersini okutmak için kendilerini yeterli görmektedir. örnekleme alınan öğrencilerin yarısı kız, yarısı erkektir. Öğrencilerin üçte ikisi (%64.7) 17 yaşından büyüktür, %39'u ilkokulu bitirmiş ve %39'u ilçede doğmuştur. Yarıdan fazlası (%61.7) öğrenciliği sırasında şehirde oturan ailelerinin yanında kalmaktadır. Çoğunun ailesi (%71) ya il merkezinde yada ilçe merkezinde oturmaktadır. Üçte birinin (%33) annesi okur yazar değildir. Yarıdan fazlasının (%55.3) babası ilkokul mezunudur. Büyük çoğunluğunun (%75) ailesinin oturduğu konut kendi evleridir. Çoğunluğunun (%81.7) annesi ev hanımı, yarıya yakınının (%41.3) babası serbest çalışmaktadır. Beşte birinin (%21) ailesinin ekonomik yönü çok zayıftır. Büyük çoğunluğu (%72.7) ilkokul sonrası İmam-Hatip Lisesine girmeyi arzu etmektedir. Yarıdan fazlası (%61.4) İmam-Hatip Lisesine kendi istekleriyle gelmiştir. 2- PROGRAMA İLİŞKİN BULGULAR Öğretmenlerin yandan fazlasına (%64) göre muhteva, sınıflarda kısmen dengeli ve düzenli bir dağılım göstermektedir. Çoğunluğuna (%72) göre muhteva ders amaçlarını kısmen gerçekleştirmektedir. Yarıya yakını (%44) kitaptaki konuları yeterli bulurken yarıya yakını 100%44) ise yeterli bulmamaktadır, %44'üne göre kitaptaki konular tam olarak anlaşılmamaktadır. Yarıya yakınına (%46) göre ders saati çoğaltılmalıdır. Yarıdan fazlası (%52) derse bazen hazırlanma ihtiyacı duymaktadır, öğretmenlerin büyük çoğunluğu (%94) kaynak eserler den yararlanmanın faydasına inanmaktadır. Yarıya yakınına (%46) göre derste soru-cevap metodu uygulanmalıdır, %62'sine göre hadis metinleri ezberlenmen manaları bilinmelidir, öğretmenlerin yarıya yakınına göre (%42)sınıfların kalabalık oluşu dersi olumsuz yönde etkileyen faktörlerden birisidir. öğrencilerin %38.3'üne göre muhteva dersin amaçlarını kısmen gerçekleştirebilmektedir. Üçte ikisi (%65) konuları yeterli bulmamak tadır. Yarıdan fazlasına (%57.7) göre günlük hayattaki problemlere kısmen çözüm getirilmektedir, öğrencilerin %38'ine göre kaynaklar konusunda kendilerine kimse rehberlik yapmamaktadır. Yarıdan fazlasına (%64.3) göre ders saati yeterli değil, çoğaltılmalıdır, öğrencilerin yarıdan fazlasına (%60.3) göre ders tartışma metodu ile işlenmelidir. Öğrencilerin çoğunluğu (%73.7) derste öğretmenlerine her konuda rahatça soru sorabilmektedir. Öğrencilerin büyük çoğunluğu (%93.4) İmam-Hatip Lisesine devam etmekten memnundurlar. Çoğunluğu (%77) bu okullara dini bilgiler edinmek için gelmişlerdir, öğrencilerin çoğunluğunun (%82) İmam-Hatip Lisesindeki genel başarı durumları iyidir. Hadis dersindeki başarı durumu ise %72 oranındadır. Yarıdan fazlası (%60) hadisdersine normal derecede ilgi duymaktadır. Hadis dersine ilgi duyanların %59'u kafalarındaki bazı sorulara cevap bulabilmektedir. Az yada çok az ilgi duyanların %54.8'i ise konuların tekrar mahiyette oluşu, bilgilerin yüzeysel verilişi ve güncel sorulara cevap verilmeyişini öne sürmektedir. öğrencilerin büyük çoğunluğu (%71.7) hadis dersini severek ve isteyerek okumaktadır, öğrencilerin çoğunu (%59.7) derste memnun eden şey Hz.Peygamber'i (s.a.v.) daha yakından tanımaktır. Yarıdan fazlası (%58.3) dersi normal derecede kavramaktadır. Büyük çoğunluğuna göre (%71.1) göre derste daha başarılı olmalarını, sınıfların kalabalık oluşu ve ders saatinin az oluşu engellemektedir. Yarıya yakınına göre (%45.4) derste öğrenilen konular davranışlarında kısmen değişiklik meydana getirmektedir, öğrencilerin yarıdan fazlasına (%57.7) göre günlük hayatta karşılaşılan soru ve problemlere kısmen çözüm getirilmektedir. Sonuç olarak bu araştırmayla İmam-Hatip Liselerinde okutul makta olan hadis dersi programlarının mevcut durumu belirlenip, program geliştirme açısından yorumlanarak geliştirme önerilerinde bulunulmaya çalışılmıştır. Ancak hadis dersi programıyla ilgili çözüm bekleyen pek çok problemin bulunduğu görülmüştür. Bu problemlerin çözümünde öğrencilere, öğretmenlere, velilere, okul yöneticilerine ve Milli Eğitim Bakanlığı'nın ilgili birimlerine önemli görevler düşmektedir. 102