Contemporary value orientations of adults and university students

Abstract

öz YETİŞKİN VE ÜNİVERSİTE Ö?RENCİLERİNİN GÜNÜMÜZ DE?ER YÖNELİMLERİ KARAKİTAPO?LU, Zahide Yüksek Lisans Tezi, Psikoloji Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Olcay Imamoğlu OCAK, 1996, 89 sayfa Bu araştırmada, Türk yetişkin ve üniversite öğrencilerinin değerlerinin kavramsal boyutları (kavramsal değer boyutları ) incelenmiştir. Cinsiyet ve gruba (yetişkin veya öğrenci) göre belirli değer gruplarına verilen önem farklılıkları da araştırılmıştır. örneklem 202 kişiden oluşmuştur. Yansı, Genel Psikoloji dersini alan, farklı bölümlerden ODTÜ öğrencileridir, öğrencilerin yaş ortalaması 2Pdir. örneklemin geri kalan kısmını, Ankara'nın farklı yerlerinden çalışmaya katılmayı kabul etmiş yetişkinler oluşturmaktadır. Yetişkinlerin yaş ortalaması da 41'dir. Deneklere, 77 maddeden oluşan değerler anketi verilmiş ve bu maddeleri `yaşamlarına yön verici ilkeler olarak` değerlendirmeleri istenmiştir, ölçek, `çok önemli` (7) - `çok önemsiz` (1) arasında değişen yedi dereceden oluşmaktadır. Maddelere yapılan faktör analizi sonucunda, belirli değer gruplarını içeren ondört değer alanı belirlenmiş ve bu değer alanlarına yapılan üst-düzey analizlersonucunda da bu alanlar değer yönelimleri olarak adlandırılan dört faktöre indirgenmiştir. Bu yönelimlerden birincisi, Evrensellik, Çevrecilik, Güvenilirlik, ve Toplumsallık Yanlısı Olmak (Prosocialism) gibi değer alanlarından oluşan Evrensel Yönelimdir. İkinci, Geleneksel yönelim, Geleneksellik ve Dindarlık, Uyum, Kuralcı Kalıplaşma gibi pozitif yüklü, ve Kendini Yönlendirme gibi negatif yüklü değerlerden oluşmaktadır. Bireysel Yönelim, Bireyselleşme, Sosyal Güç ve İtibar, Zevk, ve Başarı gibi değer alanlarından oluşan üçüncü yönelim olarak belirmektedir. Son olarak, Tevekkül ve Yakın İlişki gibi değer alanları da Yakın İlişki yönelimini oluşturmaktadır. Yönelimlere ilişkin varyans analizleri yetişkinler ve öğrenciler arasındaki tek farklılığın Geleneksel yönelimde olduğunu göstermiştir. Yetişkinlere oranla gençler, geleneksel yönelimlere daha az önem verme eğilimindedirler. Ayrıca, Toplumsallık Yanlısı Olmak (Prosocialism), Güvenilirlik, Geleneksellik ve Dindarlık, Uyum, Kuralcı Kalıplaşma ve Tevekkül gibi alanlarda grup farklılıkları bulunmuştur. Bütün bu değer alanlarını yetişkinler daha önemli görmüşlerdir. Fakat öğrenciler Kendini Yönlendirme alanını yetişkinlere göre daha önemli bulmaktadırlar. Aynı zamanda, Evrensellik, Bireyselleşme, Basan, Yakın İlişki gibi alanlarda önemli cinsiyet farklılıkları bulunmuştur ve kadınlar erkeklere kıyasla bu alanlara daha fazla önem yüklemişlerdir.. Araştırmanın sonuçlan, Türk toplumunun sosyal yapısındaki süregelen değişmeler çerçevesinde tartışılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Değer Alanı, Değer Yönelimi, Aynşma-Bütünleşme,Üniversite öğrencileri, Yetişkinler VI

ABSTRACT CONTEMPORARY VALUE ORIENTATIONS OF ADULTS AND UNTVERSITY STUDENTS KARAKİTAPO?LU, Zahide M.S., Department of Psychology Supervisor: Prof. Dr. Olcay Imamoğlu January 1996, 89 pages The preseni research investigated the conceptual dimensions of values among Turkish university students and adults. Gender and group (adults versus students) differences in the importance attributed to particular value types were also explored. The sample consisted of 202 respondents. Half of them were students from different departments of METU who were enrolled in a General Psychology course with a mean age of 21. The rest were adults from different parts of Ankara who participated upon request with a mean age of 41. Subjects were given 77 item value survey and were asked to rate each value `as a guiding principle in my life` on a seven-point scale, ranging from `not important to me at ali as a value` (1), and `extremely important to me as a value` (7). Factor analysis of the data from the items yielded fourteen factors, referred to as value domains involving sets of specific values and, second-order factor analysis reduced those to four superordinate factors referred to as value orientations. The first İÜorientation was Universalistic Orientation consisting of Universalism, Environmentalism, Prosocialism, and Reliability domains. The second, Traditional Orientation was composed of positive loadings of Tradition and Religiosity, Conformity, Normative Patterning, and negative loading of Self-Direction domains. Individualistic Orientation appeared as a third factor consisting of Individuation, Social Power and Recognition, Pleasure and Achievement domains. Finally, the first-order factors of Spiritual Acceptance, and Affiliation formed the fourth factor of Affiliative Orientation. With regard to orientations, ANOVAs indicated that the only difference between adults and students was in Traditional Orientation. Specifîcally, compared to adults, students tended to give less emphasis to Traditional values. Moreover, group differences were noted in value domains of Prosocialism, Reliability, Tradition and Religiosity, Conformity, Normative Patterning, and Spiritual Acceptance which were valued more by adults. However, students rated Self- Direction values higher than the adults. Also, gender differences were signifîcant for some of the domains like Universalism, Individuation, Achievement and Affiliation, which the females favored more compared to males. The results of the study were discussed with reference to the prevalent social change in the social structure of Turkish society. Keywords: Value Domain, Value Orientation, Differentiation-Integration, University Students, Adults. iv