Zooarchaeological analysis on faunal remains from Salat Tepe, South-Eastern Turkey

Abstract

Bu tez çalışmasının kapsamını Salat Tepe arkeolojik yerleşiminden ele gecen faunal kalıntılar oluşturmaktadır. Küçük bir höyük olan Salat Tepe, Güneydoğu Anadolu'da, Batman il sınırında ve Ilısu Baraj projesi kapsamında yer almaktadır. Salat Tepe Kalkolitik dönemden Helenistik döneme kadar birçok evreye ev sahipliği yapmıştır. Bu doktora tez çalışmasında,2000, 2001,2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009 ve 2010 yıllarını kapsayan dokuz kazı sezonundan ele gecen malzeme çalışılmıştır. Toplamda 4938 hayvan kemiği tur, cins ve aile bazında tanımlanmıştır. Bu çalışmanın esas amacı, yerleşimdeki sosyal ve ekonomik organizasyonu faunal kanıtlar kullanarak açıklamaktır. Tüm dönemlerde sıklıkla ele gecen evcil hayvanlar; koyun, keçi, domuz ve sığır olarak tespit edilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, faunal yapının dönemler arasında değişiklik göstermediğini söyleyebiliriz. Evcil hayvanların yani sıra, yaban hayvanları özellikle kızıl geyik de fauna da tanımlanmıştır, ancak yaban hayvanlar evcil hayvanlar kadar besin ekonomisinde önemli yer tutmamışlardır. Ayrıca, bu çalışmada sürü hayvanlarının hangi amaçla kullanıldıkları, dönem içinde herhangi bir değişim olup olmadığı da yer almaktadır. Değişik konteks ve dönemlerden ele gecen hayvan kemikleri bölgede çeşitli amaçlarla hayvan yetiştiriciliği olduğunu işaret etmiştir. Salat Tepe'de Tunç Çağın'da koyun ve keçi, ikincil üretim için yetiştirilirken, sığırın ise çoğunlukla tarım aktivitesi için kullanıldığı gözlenmiştir. Evcil ve yaban hayvanlarının varlığı özellikle Tunç Çağın'da Salat Tepe'de farklı kaynak kullanımını işaret etmektedir. Bu araştırmada Tunç Çağın'da kendi kendine yetebilen küçük bir tarım yerleşkesi özelliği gösteren Salat Tepe, Demir Cağına gelindiğinde basit çukur evlerin varlığı ile konar-göçer veya yarı-konargöçer toplumların varlığını işaret etmektedir. Bu tez çalışması küçük yerleşimlerin faunal yapısını ve hayvan yetiştiricilik karakterlerini ortaya çıkarması açısından oldukça önem taşımaktadır.Anahtar Kelimeler: Salat Tepe, Hayvan Kemiği, Zooarkeoloji, Tunç Çağı,Güneydoğu Anadolu.

This dissertation is based on investigation of faunal remains from Salat Tepe, a small mound is located in Batman province, where lies within the Ilısu Dam area, at the north of the Tigris River, south-eastern Turkey. Salat Tepe is a multi-period site and studied materials were taken from Chalcolithic to Hellenistic periods have been analyzed. Mainly, this dissertation addresses how faunal remains could add to our understanding of the social and economic organization of the site. The principal domestic species (sheep, goat, pig and cattle) are spread more consistently across the periods. Besides, the domestic animals, the exploitation of wild animals especially red deer were also important, however those were not play as major role as the domesticates. In addition, this research has aimed to explore how herding decision were made, whether the analysis concentrated on the herding strategy changes or continuity in patterns of animal use over time. The animal bone evidence from Salat Tepe and other sites points to diversity in pastoral activities throughout the region and indicates that herding decisions are based on a range of variables with varying degrees of archaeological context and chronological phases. Herding strategies for Salat Tepe including the use of caprines for secondary products in the Bronze Age, while cattle role was for mainly the agricultural activities.Resource variation at Salat Tepe showed existence of both animal husbandry and hunting activities at the site in Bronze Age. This research has shown that the site was the self-contained small agricultural settlement in Bronze Age, while Iron Age is characterized with simple dwelling houses attested with nomadic or semi-nomadic communities.Key Words: Salat Tepe, Animal Bones, Zooarchaeology, Bronze Age, SouthEast Anatolia.