Din felsefesi açısından insan doğası

Abstract

DİN FELSEFESİ AÇISINDAN İNSAN DOĞASISemra TÜFENKCİOndokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler EnstitüsüFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı/Doktora, Şubat/2016.Danışman: Prof. Dr. Cafer Sadık YaranBu çalışmanın konusu, iyilik ve kötülük bağlamında insan doğası tartışmaları ve bu tartışmaların Din Felsefesi açısından değerlendirilmesidir. İnsan doğasına yönelik yaklaşımlar temelde iki başlık altında toplanabilir. Bunlar, tek kutuplu ve çift kutuplu yaklaşımlardır. Tek kutuplu yaklaşımı benimseyen filozoflar salt iyimserci ve salt kötümserci olmak üzere iki gruba ayrılır. Salt kötümserci yaklaşım, insan doğasının asli özelliğinin bencillik olduğunu iddia ederken, salt iyimserci yaklaşım, insanın doğası itibariyle özgeci bir varlık olduğunu ve bir eylemde bulunurken başkalarının yararını gözettiğini ileri sürer. Çift kutuplu yaklaşımı benimseyen filozoflar ise, ahlaki ve dolayısıyla özgür bir varlık olan insanın eylemlerinin altında yatan nedenin hem bencillik hem de özgecilik olabileceğini, belirleyici olanın ise kişinin özgür tercihi olduğunu kabul ederler. Çalışmamızda çift kutuplu insan doğası anlayışı, öncelikle vicdan ve ahlakın evrenselliği açısından, daha sonra da kötülük problemi açısından değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda ilk olarak, insanın doğuştan hem iyilik hem de kötülüğe eğilimli olduğunu ileri süren çift kutuplu yaklaşımın evrensel bir ahlakı imkansız kılmadığı sonucuna ulaşılmıştır İkinci olarak, çift kutuplu yaklaşımdan yola çıkılarak, özellikle insan kaynaklı kötülüklerin açıklanması noktasında bir çözüm önerisi sunmanın mümkün olduğu görülmüştür. Bu öneri de çift kutuplu yaklaşımların, özgürlük için sağlam bir dayanak oluşturduğudur. Bir bütün olarak değerlendirildiğinde, insan doğasına dair çift kutuplu yaklaşımın, hem din-ahlak ilişkisinin daha sağlam bir zemine oturtulabilmesi açısından, hem de kötülük probleminin teistik açıdan daha başarılı bir biçimde çözülebilmesi açısından, tek kutuplu yaklaşımlara kıyasla daha doğru ve açıklayıcı değeri yüksek olduğu ortaya çıkmaktadır. Anahtar kelimeler: İnsan doğası, din-ahlak ilişkisi, kötülük problemi, çift-kutuplu yaklaşım.

HUMAN NATURE IN THE TERMS OF THE PHILOSOPHY OF RELIGIONSemra TÜFENKCİOndokuz Mayıs University, Institute of Social SciencesDepartment of Philosophy and Religious Studies /Ph. D., February/2016.Supervisor: Prof. Cafer Sadık YaranThe subject of this study is to make an assesment of human nature discussions according to the philosophy of religion in the context of goodness and evil. Approaches for human nature can basicly be grouped under two headings. These are unipolar and bipolar approaches. Philosophers who have adopted the unipolar approach are divided into two groups including absolute optimistic and absolute pessimistic. Absolute pessimistic approach is claiming that selfishness is the essential feature of human nature. On the other hand, absolute optimistic approach claims that the human being is an inherently altruistic asset and considers others benefits in its action. Philosophers who have adopted the bipolar approach accepts that the underlying causes of -moral, and therefore free- human actions can both be selfishness and altruism, but the determinant is person's free choice.In our study, bipolar understanding of human nature has evaluated primarily in terms of the universality of conscience and morality, then in terms of the problem on evil. This evaluation has firstly concluded rhat bipolar approach -which claims the human being is prone to goodness and evil innately- does not make the universal moral impossible. Secondly, starting from bipolar approach, it's seen that it's possible to presenting a proposal for specially in the point of explaining the human-induced evils. And this proposal is that the bipolar approaches are solid basis for freedom. When it considered as a whole, it tuns out that biplar approach is more accurate and high explanatory valued for tı place the religion-morality relation on a firmer ground and it's also more successful in order to solve the problem of evil in a theistic point of view; when it's compared with unipolar approach.Key words: Human nature, the relationship between religion and morality, the problem of evil, bipolar approach.