Hüseyin Vâ`iz-i Kâşifî`nin Bedâyi`ü`l-Efkâr fî Sanâyi`i`l-Eş`âr`ında kafiye bahsi

Abstract

15. yüzyılda yaşamış olan İranlı âlim Hüseyin Vâ'iz-i Kâşifî'nin Farsça olarak kaleme aldığı eseri Bedâyi'ü'l-Efkâr fî Sanâyi'i'l-Eş'âr, Arap ve Fars coğrafyasında telif edilmiş belagat kitapları içerisinde dikkate değer bir yere sahiptir. Bedâyi'ü'l-Efkâr, Türk edebiyatında yazılmış teorik eserlere kaynak teşkil etmiş olması açısından da ayrıca önem taşımaktadır. Eserin hatime bölümü; kafiye harfleri, harekeleri, kafiye türleri ve kusurları gibi konuları içermektedir. Tez çalışmasında eserin bu bölümü Türkçeye tercüme edilmiş, belagat tarihindeki yerini ve önemini ortaya koymak adına, Şems-i Kays-ı Râzî'nin El-Mu'cem fî Me'âyiri Eş'âri'l-'Acem adlı eseriyle mukayese edilmiştir. Ayrıca eserde adı geçen kafiye terimlerinin edebiyat teorisini konu alan Türkçe kitaplardaki işleniş biçimi de karşılaştırmalı olarak ortaya konmuştur. Anahtar Kelimeler: Hüseyin Vâ'iz-i Kâşifî, Bedâyi'ü'l-Efkâr, klasik Türk edebiyatı, kafiye terimleri.

Badayi' al-Afkar fi Sanayi' al-Ash'ar written by Iranian scholar Husayn Va'iz-i Kashifi, who lived in the 15th century, has a distinctive place among published works in Arabian and Persian geographical area. Badayi' al-Afkar is also important in that it constitutes a source for theoretical works in the Turkish literature. The Epilogue section of the work includes topics such as rhyming letters, vowel marks, rhyme types and rhyme mistakes. This section of the work has been translated into Turkish in this study, and has been compared with al-Muʻjam fi Maʻayir Ashʻār al-ʻAjam of Shams-i Qays-ı Razi for the purpose of revealing the place and importance of it in the history of rhetoric. In addition to these, the analyzing of the rhyme terms mentioned in the work in Turkish books on literature theory has also been revealed in a comparative manner. Keywords: Husayn Va'iz-i Kashifi, Badayi' al-Afkar fi Sanayi' al-Ash'ar, classical Turkish literature, rhyme terms.