20. yüzyıl Tokatlı âşıkların şiirlerinde eski Türk inançlarının yansımaları

Abstract

Türk Edebiyatı'nda Orta Asya'da başlayan Türk şiiri, Batıya göç ile başta Anadolu olmak üzere geniş bir coğrafyaya sözlü ve yazılı olarak yayılmıştır. Orta Asya Türklüğünde yazı dili ve konuşma dili gibi bir ayrım olmadığı için, edebiyat bir bütünlük arz etmekteydi. Türkler İslam uygarlığına geçtikten sonra konuşma ve yazı dilleri ayrılmış, geleneksel şiir de klasik edebiyat karşısında, halk şiiri adı altında varlığını devam ettirmiştir. Türk halk şiirinin ata şairleri çeşitli Türk topluluklarında değişik adlarla anılan ozanlardır. Onların başlattıkları bu edebiyat yüzlerce yıl gelişerek sürmüş ve edebiyat tarihimizde adlarından bahsettiren Pir Sultan, Kul Himmet, Karacaoğlan, Dadaloğlu gibi temsilciler yetiştirmiştir.Halk şiiri, bu geleneği bütün kurallarıyla devam ettiren ozanlar, âşıklar ve kalem şuaralarının çalışmalarıyla beslenmektedir. 20. yüzyıl içinde Halk Edebiyatı alanında icracıların çoğalması itibariyle, birçok şairin özellikle bu sahada var olma arzusu doğmuştur. Halk şiiri hayatın tüm alanlarıyla ilgili olması nedeniyle, halka ait farklı konuları da bünyesinde barındırmıştır. Bu itibarla halk şairleri insanlık tarihinde her zaman var olan konulardan halka ait inançları da kullanmak istemişler ve eserlerinde de halk inançlarına yer vermişlerdir.Bu çalışmada, halk inançları incelenmiş ve 20. yüzyıl içinde eser vermiş Tokatlı âşıkların şiirlerinde, Türk halk inançlarını nasıl ele aldıkları, hangi inançlara yer verdikleri değerlendirilmeye çalışılmıştır. Yapılan araştırma neticesinde Türklerin Orta Asya'dan Anadolu'ya kadar getirdikleri inançlar, 20. yüzyıl içindeki Tokatlı âşıkların şiirlerinde tespit edilmiştir.Anahtar Sözcükler: inanç, halk inançları, şiir, halk şiiri, 20. yüzyıl, Tokatlı âşıklar

Poetry is accepted as one of the cornerstones of literature in the world literature. Turkish poetry, which occurred in Central Asia in Turkish Literature, has spread to the vast geography, especially Anatolia, through oral and written migration to the West. As there was no distinction between written and spoken languages in Central Asian Turkishness, literature was a whole. After the Turkspassed to Islamic civilization, spoken and written languages were separated and traditional poetry continued to exist under the name of folk poetry when compared to classical literature. The ancestor poets of Turkish Folk Poetry are the bards of various Turkish communities and branches with different names. This literature which they started has developed and continued for hundreds of years and has raised important representatives such as Pir Sultan, Kul Himmet, Karacaoğlan and Dadaloğlu.Folk poetry has been fed with lush sounds of poets, minstrels who continue their tradition with all their rules. With the increase of performers in the field of folk literature in the 20th century, the desire of many poets to exist especially in this field has been the case. Because folk poetry is closely related to all areas of life, it also includes different subjects of the people. Folk poets also wanted to use the beliefs of the people among the subjects that existed in the history of humanity and included these beliefs in their literary works. In this study, folk beliefs which are the truth of Turkish history as well as a fact of human history, have been examined and tried to be evaluated how the personalities who produced works in the 20th century handled Tokat folk beliefs and which beliefs they included. As a result of the research, the beliefs brought by Turks from Central Asia To Anatolia were determined in the poems of the lovers of Tokat in the 20th century.Key words: faith, folk beliefs, poem, folk poetry, 20th century, Tokat folk poets