Mersin mebusu Salâhaddin Bey`in birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi`ndeki faaliyetleri

Abstract

Birinci Dünya Savaşı'ndan yenik ayrılan Osmanlı Devleti, savaş sonucunda imzalanan Mondros Mütarekesi 'ne dayanarak İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmiş, işgale karşı Anadolu'da Kuva-i Milliye tarafından bir Milli Mücadele başlatılmıştır. Samsun'a çıkmasıyla Milli Mücadele Mustafa Kemâl'in önderliğinde devam etmiştir. Bu mücadele döneminde Sivas'ta 3.Kolordu Komutanı olarak görev yapan Salâhaddin Bey'in de olduğunu görüyoruz. TBMM'nin açılmasından sonra Mersin mebusu olarak seçilen Salâhaddin Bey, 3.Kolordu Komutanlığı'ndan hemen ayrılamadığı için Meclis'e ancak 8 Aralık 1920 tarihinde katılabilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldığında farklı fikir ve gruplardan oluşuyordu. Salâhaddin Bey de İkinci Grup olarak adlandırılan grup içerisinde yer almıştır. Bu grup Mustafa Kemâl'in de içinde yer aldığı Birinci Grub'un muhalifi olarak görülmektedir. Salâhaddin Bey, bilhassa Türkiye Büyük Millet Meclisi'in yetkileri konusunda çok hassastı. Denebilir ki yasama faaliyetlerini sürdürdüğü yaklaşık üç yıl içerisinde en büyük mücadelesini bu alanda vermiştir. Bu sebeple zaman zaman Mustafa Kemâl'le sert tartışmalar yaşamıştır. Birinci Meclis'in feshedilmesinden sonra yapılan seçimlerde diğer İkinci Grup üyeleri gibi seçilemeyen Salâhaddin Bey, askerliğe dönme imkânı bulamayınca emekli olmuş, 1926 yılında Atatürk'e suikasten yargılanmış, beraat etmiş, 1949 yılında İstanbul'da vefat etmiştir.Yapılan bu çalışmada Salâhaddin Bey'in Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki faaliyetleri, Osmanlı ve cumhuriyet dönemi arşiv belgeleri, TBMM tutanakları, dönemin süreli yayınları, hatıralar ve araştırma eserlerinden yararlanılmıştır.Anahtar Kelimeler: Mersin, Salâhaddin Bey, Millî Mücadele, TBMM, Mebus

Having been defeated from the World War 1, Ottoman Empire, relying on the Armistice of Moudros signed after the war, was occupied by the Allies, and in Anatolia, a struggle initiated by the Nationalist Forces emerged. This National struggle was carried on under the leadership of Mustafa Kemâl. We see that Mr. Salâhaddin Köseoğlu, serving as the commander of the Third Army Corps, was also in this struggle. Mr. Köseoğlu being selected as the Mersin Deputy after the opening of the Grand National Assembly could join the Assembly only on the 8th of December 1920 due to the fact that he could not leave the Third Army Corps immediately.Turkısh Grand National Assembly consisted of different groups and different ideas. And Salâhaddin Köseoğlu was in a group called the Second Group. This group was regarded as the opponent of the First Group in which Mustafa Kemâl had a part in. Mr. Köseoğlu was very sensitive to the authority of the Assembly. It can be said that he struggled in this very area in which he pursued his legislation activities for almost 3 years. For this reason, he had strong arguments with Mustafa Kemâl. In the Elections done after the abolishment of the First Assembly, Mr. Köseoğlu, not being elected like the other Second Group members, retired when he couldn't find his way to the military, was charged with assasination attempt on Mustafa Kemâl, then he was acquitted of it. He passed away in İstanbul in 1949.In this research, Mr. Salâhaddin's activities in the First Grand National Assembly, the archives of the Ottomans and the Turkish Republic, records of Grand National Assembly, periodicals, memoirs, and research works have been benefited from.KEY WORDS: Mersin, Mr. Salâhaddin Köseoğlu, National Struggle, Turkish Grand National Assembly, deputy.