Kişiler arası bağımlılık eğiliminin ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalara etkisi

Abstract

Bireylerin doğuştan itibaren getirdikleri bağımlılık ihtiyaçları yaşamın ilk dönemlerinde normal olarak görülürken; yaşamın ilerleyen dönemlerinde başkalarından sağlıklı bir şekilde bağımsızlıklarını kazanmaları önem taşımaktadır. Kişiler arası ilişkilerde bağımlılık düzeyi yüksek olan bireyler diğer insanlarla kurdukları ilişki içinde başkalarını güçlü, kendilerini ise güçsüz olarak algılamaktadır. Güvenlik ve değerlilik duygularını elde edebilmek için ise önemli gördükleri başkalarına dayanmakta, bağımsız olarak yapabilecekleri işlerde bile sorumluluk alamamakta ve başkaları tarafından onaylanma ihtiyacı duymaktadırlar. İlişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalar ise bireylerin sağlıklı olmayan duygular yaşamasına, fonksiyonel olmayan davranışlar sergilemesine ve bireylerin öz kabul seviyesinin düşük olmasına yol açmaktadır. Bilişsel süreçlerin bağımsız bir şekilde işlemedikleri; ilgi, ihtiyaç ve kişilerin amacına ilişkin şemalar yoluyla harekete geçtikleri bilinmektedir. Dolayısıyla bağımlı bireylerin ilişkilerinde, doyurulmamış olan yakınlık ihtiyaçlarının karşılanabilmesi adına düşünme sistemlerinin farklılaşabileceği ve bunun da ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalara etki edeceği düşünülmektedir. Bu noktadan hareketle araştırma ile üniversite öğrencilerinin kişiler arası bağımlılık eğilimi ve ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaları arasındaki ilişki incelenmek istenmiştir.Bu amaçla Ondokuz Mayıs Üniversitesinin çeşitli bölümlerinde öğrenim gören 879 öğrenciye Türkçe uyarlaması Ulusoy (2010) tarafından yapılmış `Kişiler Arası Bağımlılık Ölçeği`; Hamamcı (2002) tarafından geliştirilen `İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtma Ölçeği` (İBÇÖ) ve araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu uygulanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde SPSS 21.0 paket programı kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, Pearson Momentler Korelasyonu, MANOVA ve Basit Regresyon Analizinden faydalanılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda kişiler arası bağımlılık eğilimi ve ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalar arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Kişiler Arası Bağımlık puanlarının İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmalar tarafından tahmin edildiği Basit Doğrusal Regresyon Analizi sonucuna göre İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmalar üniversite öğrencilerinin kişiler arası bağımlık puanlarını anlamlı bir şekilde yordamaktadır (R2 = 0.126, t= 11,26, p<0,001). İlişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalar ve kişiler arası bağımlılık cinsiyete göre anlamlı farklılık göstermektedir. İlgili bulgular alanyazın desteği ve benzer araştırma sonuçlarıyla birlikte tartışılarak bu alanda çalışan psikolojik danışmanlara ve diğer araştırmacılara yardımcı olabilecek önerilere yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Bağımlılık, Kişiler Arası Bağımlılık, Bilişsel Çarpıtmalar

While the dependency needs which individuals have had since they were born are accepted as normal, it is crucial to gain healthy independence. People with high level of dependency perceive the others powerful, however they perceive themselves powerless concerning interpersonal communication. They are dependent on their valuable ones to achieve the sense of security and worthiness. They can't take full responsibility for their tasks and need to be approved by others. Interpersonal cognitive distortions make individuals experience unhealthy emotions and behave in disfunctional ways. Moreover it leads to a low level of self-acceptance. It is a well known fact that cognitive processes work through schemas with regard to concerns, needs and purposes of individials not an independent way. It is thought that thinking styles of dependent individuals differ from each other to meet their unsatisfied needs for proximity and cognitive distortions are affected concerning interpersonal relations. The objective of this study is to investigate the relation between the interpersonal dependency tendency and interpersonal cognitive distortions. 879 university students from different faculties of Ondokuz Mayıs University were formed to Dependency Scale adapted by Ulusoy (2010), Interpersonal Cognitive Distortions Scale developed by Hamamcı (2002) and Personal Information Form prepared by researcher. SPSS 21.0 software package was used to analyse the data. Descriptive statics, Pearson Correlation Coefficient and Simple Linear Regression Analysis were also used. Research has revealed that there is an important relationship between interpersonal cognitive distortions and interpersonal dependency tendency. Simple linear regression analysis in which the interpersonal dependency scores were predicted from interpersonal cognitive distortions was conducted. Interpersonal cognitive distortions (R2 = 0.126, t= 11,26, p<0,001) predicted significantly university students'interpersonal dependency. It has indicated that interpersonal dependency and Interpersonal Cognitive Distortions have showed significant difference according to gender. Suggestions to enable counselors and other researchers to conducted more studies in the future were included by discussing findings with literature and the results of similar researches.Key words: Dependency, Interpersonal Dependency, Cognitive Distortion