Lise öğrencilerinde bilişsel çarpıtmaların kariyer geleceği algısına etkisi

Abstract

Gelecekte meslek seçimi yapacak olan bireylerin, mesleğe yönelik bireysel duygu,düşünce ve algıları, mesleğe yönelik genel algı ve düşüncenin oluşmasındaki enönemli faktörlerdendir. Bireyin yaşama bakış açısı ve mesleğe bakış açısı arasındakiilişkiyi değerlendirebilmek için öncelikli olarak, bireyin mesleğe yönelikdüşüncelerini ve değerlendirmesini belirlemek gerekmektedir. Bireyin düşüncelerininduygu ve davranışlarını etkilediği varsayımından yola çıkıldığında algıların vetepkilerin kaynağını saptamak ve bunlara müdahale etmek için olayları vedavranışları değil düşünceleri ele almak gerekmektedir. Kariyer danışmanlığıalanındaki çalışmalara bakıldığında, bireylerin ilgi, yetenek ve değerlere göreyönlendirildikleri görülmektedir. Halbuki, düşüncelerdeki hatalar olarak bilinenbilişsel çarpıtmaların, mesleğe yönelik bakış açısını, algıyı ve meslek performansınıetkilediği düşünülmektedir. Bireyin gelecekte seçmeyi planladığı ya da seçtiğimesleğine yönelik olumlu ya da olumsuz algının kaynağı hakkında bilgi vermesiaçısından bilişsel çarpıtmaların tespit edilmesinin önemli olduğu düşünülmektedir.Akademik başarı ve demografik özellikler bakımından birbirinden farklı olan öğrencigruplarında, bilişsel çarpıtmaların, kariyer geleceği algılarını nasıl etkilediğininortaya çıkarılmasının, kariyer danışmanlığı alanındaki bu boşluğu dolduracağıdüşünülmektedir. Bu çalışmada, lise öğrencilerinin bilişsel çarpıtmalarının kariyergeleceği algılarını nasıl etkilediğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya, 2016-2017 eğitim-öğretim yılında Samsun ilinin Tekkeköy ilçesinde bulunan ve eğitimveren Büyüklü Anadolu Lisesi ve Çarşamba ilçesinde bulunan ve eğitim verenÇarşamba Anadolu Lisesi'nde öğrenim görmekte olan 9. 10. 11. ve 12. sınıfa devam eden 216 kız öğrenci ve 122 erkek öğrenci katılmıştır. Verileri elde etmek için,`Bilişsel Çarpıtma Ölçeği (BÇÖ)`, `Kariyer Geleceği Ölçeği (KARGEL)` vedemografik özellikleri belirlemek amacıyla `Kişisel Bilgi Formu` kullanılmıştır.Veriler SPSS v21 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre,kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre BÇÖ puan ortalamaları daha yüksekbulunmuştur. Erkek öğrencilerin KARGEL Algılanan Bilgi alt boyutuna ait puanları,kız öğrencilere göre daha yüksektir. Anne eğitim düzeyi arttıkça öğrencilerinKARGEL Algılanan Bilgi alt boyutu puanları da artmaktadır. Öğrencilerin bilişselçarpıtma düzeyleri, kariyer geleceği algısını yordamamaktadır. Öğrencilerin BÇÖpuanları ile KARGEL puanları arasında çok düşük düzeyde (r=-.146) negatif yöndeanlamlı bir ilişki saptanmıştır (p=.007). Öğrencilerin BÇÖ'nden aldıkları puanarttıkça KARGEL'den aldıkları puan azalmaktadır. Araştırma sonucuna göre, çokdüşük düzeyde de olsa, öğrencilerin bilişsel çarpıtma düzeylerinin yüksek olması,kariyer geleceği algısını olumsuz yönde etkilemektedir. Yani bireyin kariyeruyumluluğu ve kariyer iyimserliğini olumsuz olarak etkilemekte, kariyer seçeneklerihakkında sahip olduğu bilgi düzeyini de olumsuz olarak etkilemektedir.Bir bireyinsağlıklı karar verebilmesi ve sağlıklı seçimler yapabilmesi için bilişsel çarpıtmadüzeyinin düşük olması gerekmektedir. Bilişsel çarpıtma düzeyinin düşük olması,kişinin kariyer geleceği ile ilgili sağlıklı seçimler yapabilmesine olanaksağlayacaktır.

The most important factors in the formation of the general perception and thinkingtowards the profession, individual emotions, thoughts and perceptions of individualstowards occupationwho will make career choices in the future.To evaluate therelationship between the individual's perspective of life and the perspective of theprofessionfirst of all, it is necessary to determine the individual's opinions andevaluations about the profession.When we think that an individual's thoughts affecttheir emotions and behaviors,to identify the source of perceptions and reactions, andto intervene, it is necessary to address the thoughts and not the events andbehaviors.Looking at the work in career counseling,it is seen that individuals aredirected according to their interests, abilities and values. Whereas it is thought thatcognitive distortions, which are known as errors in thoughts, affect the point of view,perception and job performance of the profession.In this study, it is aimed to examinehow high school students' cognitive distortions affect their perceptions of careerfuture.The study was conducted in the 2016-2017 academic year in Tekkeköy districtof Samsun province, which gives education in Büyüklü Anatolian High School andÇarşamba Anatolian High School in Çarşamba district of Samsun province. 216female students and 122 male students attending 9th, 11th and 12th gradesparticipated in the study.In order to obtain the data, `Cognitive Distortion Scale(CDS)`, `Career Future Inventory (CFI)` andPersonal Information Form` preparedby the researcher were used to determine demographic characteristics.Data wereanalyzed using SPSS v21 program.As a result of the analysis, female students havehigher mean score for CDS than male students.Male students' scores of CFIPerceived Knowledge sub-dimension are higher than female students.As the level ofmaternal education increases, the scores of students' CFI Perceived Information subdimension increase.A significant negative correlation was found between CDSscores and CFI scores (p = .007).As the points that students get from CDS areincreasing, their score from CFI decreases.According to the results of our study, thehigh level of cognitive distortions affects the perception of career futurenegatively.In other words, it adversely affects an individual's career compatibilityand career optimism and adversely affects the level of knowledge about careeroptions.In order for a person to make healthy decisions and make healthy choices,the level of cognitive distortions should be low.The low level of cognitive distortionswill allow one to make healthy choices about the future of career.