Yöneticilerin demokratik tutumlarının öğretmenlerin örgütsel sosyalleşmesi ile olan ilişkisi

Abstract

Bu araştırma, yöneticilerin öğretmenlerce algılanan demokratik tutumlarının öğretmenlerin örgütsel sosyalleşmesi ile olan ilişkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın temel amacı, öğretmenlerin görev yaptıkları okulların yöneticilerinin demokratik yapısına ilişkin algıları ile örgütsel sosyalleşme düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını belirlemektir. Araştırma bu yönüyle ilişkisel bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini, 2016–2017 eğitim öğretim yılında Şırnak ili sınırları içinde bulunan 153 ilkokul, ortaokul ve lisede görev yapan 1070 öğretmen oluşturmaktadır. Yapılan hesaplama sonucunda, bu araştırma için uygun örneklem büyüklüğü 358 olarak belirlenmiştir. Tesadüfi örneklem yöntemiyle seçilen toplam 44 okulda görev yapan 379 öğretmen örnekleme dâhil edilmiştir. Bu araştırmada veri toplamak amacıyla üç ayrı araç kullanılmıştır. Bunlardan ilki katılımcı grubun kişisel özeliklerini belirlemeye yönelik ifadelerin yer aldığı bir ankettir. Bu ankette; araştırma kapsamına alınan öğretmenlerin; cinsiyet, branş, mesleki kıdem, öğrenim durumu ve halen çalışmakta olduğu kurum türü ile ilgili değişkenlere yer verilmiştir. Bu araştırmada ikinci olarak verilerin toplanmasında, öncelikle konuyla ilgili literatür taranarak araştırmanın amacına uygun olan Bakır'ın (2007) geliştirdiği `Demokratik Tutum Ölçeği` kullanılmıştır. Yöneticilerin demokratiklik düzeyini ölçmek amacıyla 33 soru maddesi yer almaktadır. Soru maddeleri 1 ile 5 arasında derecelendirilerek Likert türü bir değerlendirme aracı şekline getirilmiştir. Bu araştırmada kullanılan üçüncü veri toplama aracı; Erdoğan (2012) tarafından geliştirilen Örgütsel Sosyalleşme Ölçeği'dir. Ölçek 24 adet maddeden oluşmaktadır. Araştırmanın tüm istatistiksel analizleri SPSS for Windows 17.00 paket program ile yapılmıştır. Yapılan faktör analizi sonucu ölçek `kişilerarası ilişkiler`, `örgüt tarihi ve dili`, `mesleki yeterlik`, `örgütsel amaç ve değerlere uyum` ve `örgüt politikası` başlıkları altında beş alt boyuttan oluşmuştur. Araştırma sonucu ortaya çıkan bulgular şunlardır; Öğretmen görüşlerine göre, okul yöneticilerinin `çoğunlukla` demokratik tutum sergiledikleri görülmüştür. Çeşitli okullarda görev yapan öğretmenlerin, yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin algılarının; cinsiyet, kıdem ve branş değişkenine göre istatistiksel açıdan anlamlı farklılık göstermediği belirlenirken, öğrenim durumu ve görev yapılan okul türü değişkenine göre istatistiksel açıdan .05 düzeyinde anlamlı farklılık gösterdiği görülmüştür. Öğretmenlerin algılarına göre örgütsel sosyalleşme düzeyleri beş farklı boyut altında incelenirken, öğretmenlerin, `mesleki yeterlik`, `kişilerarası ilişkiler` ve `dil-tarih` boyutunda yer alan ifadelere çok katıldıkları, `amaç ve değerlere uyum` ve `politika` boyutunda yer alan ifadelere tamamen katıldıkları görülmüştür. Çeşitli okullarda görev yapan öğretmenlerin, örgütsel sosyalleşmelerine ilişkin algıları; mesleki kıdemlerine, öğrenim durumlarına ve branşlarına göre anlamlı bir farklılık göstermezken, cinsiyet değişkeni açısından `dil-tarih` alt boyutunda istatistiksel açıdan anlamlı farklılık göstermiştir. Okul türü değişkenine göre ise, `amaç ve değerlere uyum` alt boyutunda istatistiksel açıdan .05 düzeyinde anlamlı farklılıklar görülmüştür. Öğretmenlerin, yöneticilerinin demokratik tutumlarına ilişkin algıları ile örgütsel sosyalleşmelerine ilişkin algıları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Analiz sonuçları incelendiğinde öğretmenler tarafından algılanan yönetici demokratik tutum algı düzeyinin, öğretmenlerin örgütsel sosyalleşmelerinin anlamlı bir yordayıcısı olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin örgütsel sosyalleşmelerine ilişkin toplam varyansın % 26.5'inin, yönetici demokratik tutum algı düzeyi ile açıklandığı ifade edilebilir.

This research was carried out to determine the relationship of administrator's democratic attitudes with teacher's organizational socialization. Aim of research is to determine whether there is a significant relationship between teacher's perceptions relating to school administrator's democratic attitudes and the levels of teacher's organizational socialization or not. From this aspect, this research is a relational research. The population of research consists of 1070 teachers working in 353 primary, secondary and high schools in Şırnak province in the academic year of 2016-2017. It is determined that 358 teachers are enough for sample size in this research according to calculation. The sample of research consists of 379 teachers working in 44 schools detected through random sampling method. Three data collecting tools are used in this research. The first one is a survey including statements to determine participant teacher's demographic features related to gender, branch, the length of service in profession, education level and school type variables. The second one is `Democratic Attitude Scale` developed by Bakır (2007). This scale involves 33 items in 5 points Likert scale to determine the level of administrator's democratic attitudes. The third data collecting tool is `Organizational Socialization Scale` developed by Erdoğan (2012). This scale consists of 24 items and five sub-dimensions as `interpersonal relations`, `the history and language of organization`, `professional competence`, `compliance to organizational objectives and values` and `organizational policy`. SPSS for Windows 17.00 is used for all data analysis. The findings obtained in the research are as follows: According to teacher's perceptions, it is seen that school administrators mostly exhibit democratic attitude. While it is determined that teacher's perceptions relating to administrator's attitudes and behaviors have no significant differences according to gender, the length of service in profession and branch variables, it is seen that teacher's perceptions have differed at significance level of .05 according to education level and school type variables. According to teacher's perceptions, their organizational socialization level is examined in five sub-dimensions and it is seen that teachers strongly agree with items in sub-dimensions of `interpersonal relations`, `the history and language of organization` and `professional competence` while they totally agree with items in sub-dimensions of `compliance to organizational objectives and values` and `organizational policy`. Teacher's perceptions relating to their organizational socialization don't differ significantly according to branch, the length of service in profession and education level while it is seen that there is a significant difference in sub-dimension of `the history and language of organization` according to gender variable and there is a difference at significance level of .05 in sub-dimension of `compliance to organizational objectives and values` according to education level variable. It is determined that there is a positive and significant relationship between teacher's perceptions relating to democratic attitudes and teacher's organizational socialization. When examined the analysis results, it is seen that teacher's perception relating to administrator's democratic attitudes is a significant predictor of teacher's organizational socialization. It can be expressed that % 26.5 of total variance relating to teacher's organizational socialization is explained with teacher's perception relating to administrator's democratic attitudes.