Türk eğitiminde muhafazakârlık: 1959-60 dönemi köy enstitüleri- imam-hatipler örneği

Abstract

Bu araştırma, 1950- 60 dönemi Türk eğitiminde muhafazakâr ideolojinin varlığını Köy Enstitüleri ve İmam Hatipler örnekleri üzerinden tespit etmeyi amaçlamaktadır. Muhafazakârlık kavramının tanımına ve bu ideolojinin başat kurumlarını oluşturan 'Gelenek', 'Din', 'Devlet', 'Tarih', 'Mülkiyet', 'Aile' ve felsefesini oluşturan 'Pragmatizm'e; ideolojinin kurucusu sayılan Edmund Burke ve muhafazakârlığın gelenekçilikten ayrıldığı yönlerini ortaya koyan Karl Mannheim'ın fikirlerine karşılaştırmalı şekilde değerlendirilerek yer verilmiştir. Türk muhafazakârlığının Avrupalı muadillerinden farklı bir seyir takip ettiği, 'Tek Partili Dönemde Muhafazakârlık' ve 'Çok Partili Döneme Geçiş ve 1950-60 Dönemi Türk Muhafazakârlığı' başlıkları altında incelenerek tespit edilmiştir. Muhafazakârlığın eğitim ile bağlantısını belirleyebilmek adına, eğitimin kültürle işbirliği ve diğer disiplinlerle ilişkileri saptanmış; Türk eğitimindeki muhafazakâr yansıma, 'Tek Partili Dönemde Eğitim ve Muhafazakârlık' ve 'Çok Partili Döneme Geçiş ve Türk Eğitiminde Muhafazakârlık' başlıkları altında incelenmiştir. Türk muhafazakârlığının temel olarak milliyetçilik ve halkçılık ilkeleri ile özellikle çok partili döneme geçiş yıllarından itibaren din ekseninde şekillendiği tespit edilmiş olup, bu etkenlerin Köy Enstitüleri'nin kapatılma ve İmam- Hatiplerin kurulma sebeplerinde etkili olduğu meclis tutanaklarında ve her iki kurumun ders müfredat çizelgelerinde gözlenmiştir. Birbirinin devamı olmayan iki kurumun modern- muhafazakâr tutumların fikir çatışmaları içerisinde sıkça eleştirilere maruz kaldıkları, her ne kadar Köy Enstitüleri modern; İmam-Hatipler muhafazakâr olanı simgeleseler de, aslında iki kurumun da hem modern hem muhafazakâr özellikler taşıdıkları sonucuna ulaşılmıştır.

This research aims to determine the existence of conservative ideology in Turkish education in the 1950- 60 period, through the examples of the Village Institutes and Imam-Hatips. The definition of the conservatism concept and 'Tradition', 'Religion', 'State', 'History', 'Property', 'Family', constituting the principal bodies of this ideology and 'Pragmatism' which constitutes its philosophy have been included and evaluated, by comparing the opinions of Edmund Burke known as the founder of the ideology and Karl Mannheim who presented the ways in which conservatism and conventionalism differ. It has been determined under the titles 'Conservatism in the Single Party Period' and 'Transition to Multi- Party System and Turkish Conservatism in the 1950- 60 Period' that Turkish conservatism follows a different course from its European counterparts. In order to determine the link between conservatism and education, the cooperation between education and culture and the relations of education with other disciplines have been determined and the conservative reflection on Turkish education has been examined under the 'Education and Conservatism in the Single Party Period' and 'Transition to Multi- Party System and Conservatism in Turkish Education' titles. It has been determined that Turkish conservatism has been mainly formalized by the nationalism and populism principles and in the axis of religion, especially starting from the years of transition to the multi- party period, and it has been observed from parliamentary minutes and schedules of both institutions that these factors had an impact upon the liquidation of the Village Institutes and establishing the Imam- Hatips. It has been inferred that both institutions, not being follow- ups to each other, have often been criticized in between the ideological conflicts of modern- conservative attitudes and although the Village Institutes symbolize the modern and the Imam- Hatips the conservative ones, both institutions have had common modern and conservative characteristics.