Meslek lisesi öğrencilerinin okul kültürü algılarının tespiti -Bozkır örneği-

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Konya ili Bozkır ilçesi Bozkır Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi ile Bozkır Kız Teknik ve Meslek Lisesi öğrencilerinin algılarına göre okul kültürünü belirlemektir. Araştırmanın evrenini 9.sınıfta öğrenim gören 148, 10. sınıfta öğrenim gören 89, 11. sınıfta öğrenim gören 100 ve 12. sınıfta öğrenim gören 53 öğrenci, toplam 390 öğrenciden oluşmuştur. Örneklem aynı zamanda çalışma evrenidir. Veri toplama aracı olarak, `Bireysel Bilgi Formu` ve `Okul Kültürü Ölçeği` kullanılmıştır. Araştırmada meslek lisesi öğrencilerinin okul kültürü algılarının ne düzeyde olduğu problemi ve meslek lisesi öğrencilerinin okul kültürü algılarının demografik değişkenlere göre farklılaşma durumuna ilişkin alt problemler yanıtlanmaya çalışılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde, aritmetik ortalama, standart sapma, frekans, yüzde betimsel istatistiklerinin yanı sıra demografik değişkenlere göre karşılaştırmalarda t Testi ve Tek Yönlü Varyans Analizinden yararlanılmıştır. Bu çalışmada meslek lisesi öğrencilerinin öğretmenlerini okul ile özdeşleştirdiği ve öğretmenler arası işbirliği ve dayanışmanın farkında olduğu, okullarında bulunmayı ayrıcalıklı gördükleri, öğrencilikleri sona erse bile bulundukları okul ile özdeşliğin devam edeceği bulguları elde edilmiştir. Genel olarak okula aidiyet olarak tanımlanabilen bu sonuçlar öğrencilerin bulundukları okula aidiyetlerinin yüksek olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin algısına göre bulundukları okullarda resmi törenlere verilen önemin yüksek olduğu, bulundukları bölümün fiziki mekanlarından şikayetçi olmadıkları, okulla ilgili anıların kısmen sonraki nesillere aktarıldığı bulguları elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlar genel olarak okula ait sembollere ilişkin algılarının orta düzeyde olduğunu göstermektedir.Meslek lisesi öğrencilerinin okulun eğitim hedefleri hakkında bilgi sahibi oldukları, öğretmenlerin hatalara karşı toleranslı olduğu, öğretmenlerini sorunlarını iletecek kadar yakın gördükleri bulguları elde edilmiştir. Genel olarak güç mesafesi olarak adlandırılan bu sonuçlar öğrencilerin okula karşı olumlu duyguları taşıdıklarını göstermektedir.Öğrencilerin öğretmen iletişimini oldukça yüksek düzeyde olumlu algıladıkları, farklı sınıflar arasındaki öğrenciler arasındaki iletişimi yeterli gördükleri, okul yönetiminin bilgilendirmesinden oldukça memnun oldukları, öğrencilerin sorunları yöneticilere yeterince aktarabildikleri, eski ve yeni öğrencilerin kısmen çabuk kaynaşabildiği, öğretmenlerin öğrencilere önemli ölçüde yardımcı oldukları bulguları elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlar öğrenci ile okul-öğretmen-diğer öğrenci ilişkilerinin yüksek düzeyde olduğunu göstermektedir.Meslek lisesi öğrencilerinin okullarındaki uygulamalar arasında çelişki görmedikleri, okul yöneticilerinin sorun çözme becerisini olumlu algıladıkları, okul yöneticilerin dışarıdan gelen baskılara karşı önemli ölçüde korumacı davrandıkları, derslerin veriliş şeklinin düşünce ve beceri geliştirici nitelikte olduğu, idareci ve yardımcı personelin öğrencilerin taleplerini karşılamada olumlu davrandıkları, okulun aile, toplum ve iş dünyasındaki beklentileri kısmen karşılayabildiği ancak okulun çevrede olumlu bir imajının olduğu konusunda pek de olumlu düşünceye sahip olmadıkları bulguları elde edilmiştir. Okulun yapısı ve etkinliklerine bakışın genel olarak orta düzeyde olumlu algılandığı sonucu elde edilmiştir.Okul kültürüne ilişkin elde edilen bulguların demografik değişkenlere göre farklılaşma durumu da bu çalışma kapsamında incelenmiştir. Bu kapsamda cinsiyete göre yapılan testlerde Aidiyet, Semboller, İletişim-İlişki ve Örgütsel Yapı-Etkinlik alt boyutlarında cinsiyete göre anlamlı farklılık bulunmadığı; Güç Mesafesi alt boyutunda kız öğrencilerin okul kültürünü erkek öğrencilere göre daha olumlu algıladıkları sonuçları elde edilmiştir.Öğrencilerin Aidiyet, Güç Mesafesi ve İletişim-İlişki alt boyutları puan ortalamalarının yaş değişkenine göre anlamlı farklılık göstermediği; diğer bir ifadeyle öğrencilerin yaşları ile Aidiyet, Güç Mesafesi ve İletişim-İlişki algısı arasında anlamlı bir ilişki olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Semboller ve Örgütsel Yapı-Etkinlik alt boyutlarında ise 15 yaş ve daha küçük öğrencilerin okul kültürünü 17 yaşındaki öğrencilere göre daha olumlu algıladıkları sonuçları elde edilmiştir.Öğrencilerin Aidiyet, Semboller, Güç Mesafesi ve Örgütsel Yapı-Etkinlik alt boyutu puan ortalamalarının okuduğu sınıf değişkenine göre anlamlı farklılık gösterdiği; İletişim-İlişki alt boyutunun ise farklılık göstermediği bulgusu elde edilmiştir. Aidiyet ve Semboller alt boyutlarında ise Hazırlık, 10. sınıf ve 11. sınıftaki öğrencilerin okul kültürünü 12. sınıftaki öğrencilere göre; Güç Mesafesi alt boyutunda 10. sınıftaki öğrencilerin 11 ve 12. sınıftaki öğrencilere göre; Örgütsel Yapı-Etkinlik alt boyutunda Hazırlık sınıfı öğrencilerinin 11 ve 12. sınıftaki öğrencilere göre; 10. sınıftaki öğrencilerin 12. sınıftaki öğrencilere göre daha olumlu algıladıkları sonuçları elde edilmiştir.Öğrencilerin Aidiyet, Semboller, Güç Mesafesi ve Örgütsel Yapı-Etkinlik alt boyutu puan ortalamalarının Okuldaki Süre değişkenine göre anlamlı farklılık gösterdiği; İletişim-İlişki alt boyutunda farklılık göstermediği bulgusu elde edilmiştir. Aidiyet alt boyutunda okulda 1. yılı olan öğrencilerin okul kültürünü okulda 4 veya daha fazla süredir bulunanlara göre; okulda 2. yılı olan öğrencilerin okul kültürünü okulda 3. yılı ve 4 yıl ve daha fazla yılı olan öğrencilere göre daha olumlu algıladıkları; Semboller alt boyutunda okulda 1. yılı, 2. yılı olan öğrencilerin okul kültürünü okulda 3. yılı ve 4 yıl veya daha fazla süredir bulunanlara göre daha olumlu algıladıkları; Güç Mesafesi alt boyutunda okulda 1. yılı, 2. yılı ve 3. yılı olan öğrencilerin okul kültürünü okulda 4 yıl veya daha fazla süredir bulunanlara göre daha olumlu algıladıkları; Örgütsel Yapı-Etkinlik alt boyutunda okulda 1. yılı olan öğrencilerin okul kültürünü 3. yılı ve 4 yıl ve daha fazla yılı olan öğrencilere göre; okulda 2. yılı olan öğrencilerin okul kültürünü okulda 4 yıl veya daha fazla süredir bulunanlara göre daha olumlu algıladıkları sonuçlarına ulaşılmıştır.Sınıf tekrarı yapmış olmanın okula aidiyet, okulun sembolleri, öğretmen, öğrenci veya yöneticilerle iletişimi veya örgütsel yapı algısını etkilemediği sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin Aidiyet, Semboller, Güç Mesafesi ve Örgütsel Yapı-Etkinlik alt boyutu puan ortalamalarının okudukları bölüm değişkenine göre anlamlı farklılık gösterdiği; İletişim-İlişki alt boyutunda ise anlamlı farklılık olmadığı bulgusu elde edilmiştir. Aidiyet alt boyutunda Hazırlık sınıfındaki öğrencilerin okul kültürünü Bilişim Teknolojileri, Elektrik-Elektronik ve Muhasebe/Finansman bölümündeki öğrencilere göre; Makine Teknolojisi /Mobilya İç Mekan Tasarımı bölümü öğrencilerinin okul kültürünü diğer tüm bölümlerdeki öğrencilere göre daha olumlu algıladıkları; Semboller alt boyutunda Hazırlık ve Bilişim Teknolojileri bölümündeki öğrencilerin okul kültürünü Çocuk Gelişimi ve Eğitimi bölümündeki öğrencilere göre; Makine Teknolojisi /Mobilya İç Mekan Tasarımı bölümü öğrencilerinin okul kültürünü Hazırlık bölümü hariç diğer tüm bölümlerdeki öğrencilere göre daha olumlu algıladıkları; Güç Mesafesi alt boyutunda Çocuk Gelişimi ve Eğitimi bölümü ve Makine Teknolojisi /Mobilya İç Mekan Tasarımı bölümündeki öğrencilerin okul kültürünü Elektrik-Elektronik bölümündeki öğrencilere göre daha olumlu algıladıkları; Örgütsel Yapı-Etkinlik alt boyutunda Hazırlık bölümündeki öğrencilerin okul kültürünü Bilişim Teknolojileri, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi, Elektrik-Elektronik, Muhasebe-Finansman bölümündeki öğrencilere göre; Çocuk Gelişimi ve Eğitimi bölümündeki öğrencilerin okul kültürünü Muhasebe ve Finansman bölümündeki öğrencilere göre; Makine Teknolojisi/Mobilya İç Mekan Tasarımı bölümündeki öğrencilerin okul kültürünü Bilişim Teknolojileri, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi, Elektrik-Elektronik ve Muhasebe ve Finansman bölümündeki öğrencilere göre daha olumlu algıladıkları sonuçları elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlar ve literatür bilgileri ışığında eğitimci ve araştırmacılara önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Meslek lisesi, aidiyet, iletişim ilişki, güç mesafesi, örgütsel yapı- etkinlik, okul kültürü.

The aim of this study is to determine the school culture regarding the perceptions of Bozkır Technical and Industrial Vocational High School students and Bozkır Technical Vocational High School of Girls students in Bozkır in Konya. The population of the study is totally 390 students including 148 students from 9th grade, 89 students from 10th grade, 100 students from 11th grade and 53 students from 12th grade. Sample group is also the population of the study. `Individual Information Form` and `School Culture Scale` were used as data collecting tool. In the study, sub-problems were investigated regarding the level of school culture perceptions of vocational high school students and differentiation among them according to the demographic variables. In the analysis of data, besides descriptive statistics like mean, standard deviation, frequency and percentage, t test and one-way analysis of variance were also used to compare demographic variables. In this study, it was found that vocational high school students identified their teachers with school, they were aware of cooperation and collaboration among teachers, they perceived their presence at school as exclusive, and their identity with school will continue after graduation. Generally, these results which can be described as belonging to school reflected that their belonging to school was high. According to the perceptions of students, it was found that the importance of formal ceremonies was high, they did not complain about physical conditions in their departments, memories related with school were partly transferred to the next generations. These results indicate that perceptions of symbols related with school were medium level. It was also found that vocational high school students were aware of school's educational objectives, teachers were tolerant towards mistakes, and they perceived their teacher close enough to express problems. These results which can be defined as power distance indicate that students have positive feelings towards school. According to the results, the students perceived teacher communication highly positive. They found communication among different classes enough. They were pleased to be informed by the school administration. They could easily express problems to the administration. New students partly mixed with old students easily. And teachers helped students dramatically. These results indicate that relationship between school-teachers-students was high. It was also found that vocational high school students did not find any contradiction among practices in their school. They perceived problem solving skills of their administrative staff positively. It was also reflected that administrative staff behaved very caringly against pressures from outside. Presentation of the lessons was found to be able to improve skills and thoughts. Students' demands were compensated positively by the administration. It was also revealed that the school partly meet the expectations of families, society and business industry. However, students did not have positive perception towards the image of the school in the society. The structure of school and its point of view towards events were perceived positive in medium level. The results related with the school culture were also compared to demographic variables. In this respect, there was no difference in the sub-dimensions such as Belonging, Symbols, Communication-Relation and Organizational Structure-Events regarding gender. In the sub-dimension of Power Distance, it was found that female students perceive school culture more positively than male students. Students' Belonging, Power Distance and Communication-Relation sub-dimension scores did not reveal difference regarding age. In other words, there is no significant relationship between age and students' perception of Belonging, Power Distance and Communication-Relation. In the sub-dimensions of Symbols and Organizational Structure-Events, it was found that the students who are 15 and lower perceive school culture more positively than the ones who are 17. Students' Belonging, Symbols, Power Distance and Organizational Structure-Events sub-dimension average scores reflected significant difference regarding the grade they study; however in the sub-dimension of Communication-Relation, no significant difference was found. In the sub-dimensions of Belonging and Symbols, it was found that preparation, 10th and 11th grade students perceive school culture more positively than 12th grade students. Regarding Power Distance, 10th grade students perceive school culture more positively than 11th and 12th grade students. Preparation class students revealed that they perceive school culture more positively than 11th and 12th grade students and 10th grade students perceive school culture more positively than 12th grade students in the sub-dimension of Organizational Structure-Events. It was also found that Students' Belonging, Symbols, Power Distance and Organizational Structure-Events sub-dimension average scores reflected significant difference regarding the time passed at school; however in the sub-dimension of Communication-Relation, no significant difference was found. In the sub-dimension of Belonging, it was found that the students who are in their 1st year at school perceive school culture more positively than the ones who are at school for 4 or more years and the students who are in their 2nd year at school perceive school culture more positively than the ones who are at school for 3, 4 or more years. In the sub-dimension of Symbols, it was found that the students who are in their 1st and 2nd year at school perceive school culture more positively than the ones who are at school for 3, 4 or more years. Regarding Power Distance, the students who are in their 1st, 2nd and 3rd year at school perceive school culture more positively than the ones who are at school for 4 or more years. Students who are in their 1st year revealed that they perceive school culture more positively than the ones who are in their 3rd, 4th and more year and the same situation was observed for 2nd grade students compared to 4th grade students in the sub-dimension of Organizational Structure-Events.It was found that grade repetition does not affect the perception of belonging, school symbols, teacher, student, communication with administrators or organizational structure.It was also found that Students' Belonging, Symbols, Power Distance and Organizational Structure-Events sub-dimension average scores reflected significant difference regarding the department students study; however in the sub-dimension of Communication-Relation, no significant difference was found. In the sub-dimension of Belonging, it was found that preparation class students perceive school culture more positively than the students of Information Technologies, Electric-Electronic and Accounting/Finance. It was also revealed that the students of Mechanical Technology/ Furniture Indoor Design perceive school culture more positively than all of the other departments. In the sub-dimension of Belonging, preparation and Information Technologies students perceive school culture more positively than the students of Child Development and Education. The students of Mechanical Technology/ Furniture Indoor Design perceive school culture more positively than all of the other departments except preparation regarding Belonging sub-dimension. In the sub-dimension of Power Distance, the students of Mechanical Technology/ Furniture Indoor Design and Child Development and Education perceive school culture more positively than the students of Electric-Electronic. In the sub-dimension of Organizational Structure-Events preparation class students perceive school culture more positively than Information Technologies, Child Development and Education, Electric-Electronic and Accounting/Finance; the students of Child Development and Education perceive school culture more positively than the students of Accounting/Finance; the students of Mechanical Technology/ Furniture Indoor Design perceive school culture more positively than Information Technologies, Child Development and Education, Electric-Electronic and Accounting/Finance. In the light of data gathered and literature review, suggestions have been presented for the researchers and academicians.Key Words: Vocational High School, Belonging, Communication relation, power distance,organizational structure-events, school culture.