Okul yöneticilerinin psikolojik iyi olma ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki

Abstract

Örgütsel vatandaşlık davranışları (ÖVD), tüm örgütlerde olduğu gibi eğitim kurumlarında da örgüt amaçlarına ve hedeflerine ulaşılmasını sağlamak bakımından önem arz etmektedir. Bu doğrultuda okul yöneticilerinin ÖVD sergilemeleri; öğretmenlerin ve okula taraf diğer tüm kesimlerin davranışlarının okul amaç ve hedeflerine yönelik olarak gerçekleştirilmesini sağlayabilmektedir. Araştırmada da bu temelde, okul yöneticilerinin ÖVD sergileme düzeyleri ile psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.Karaman ilinde okul yöneticilerin psikolojik iyi olma ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkiyi belirlemeyi amaçlayan araştırmamız tarama modelinde bir araştırmadır. Araştırmanın evreni Karaman ilinde görev yapan 420 okul yöneticisi –okul müdürü, müdür başyardımcısı, müdür yardımcısında oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemini 201 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırma tamamen yansız olarak seçilen örneklem üzerinde yapılmıştır. Araştırmanın örneklemi ile ilgili grubun evreni temsil edebilme gücünün tespiti yapılmış ve basit tesadüfi örnekleme tekniği kullanılmıştır.Çalışmamızda kullanılan Psikolojik iyi oluş ölçeği Diener ve arkadaşları (2009-2010) tarafından mevcut iyi oluş ölçümlerini tamamlayıcı, sosyo-psikolojik iyi oluşu ölçmek için geliştirilmiştir. Ölçeğin türkçeye uyarlama çalışması Telef (2011; 2013) tarafından yapılmıştır. Çalışmamızdaki diğer bir ölçek `Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Ölçeği` (DiPaola, Tarter ve Hoy, 2005) dir. Ölçeğin Türkçeye uyarlaması Taşdan ve Yılmaz (2008) tarafından yapılmıştır. Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Ölçeği'nin orijinal formu, likert tipi 12 maddeden oluşmaktadır.Ölçek uygulanmadan önce güvenirlik analizi, açımlayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Okul yöneticilerinin psikolojik iyi olma ve örgütsel vatandaşlık davranışları ile ilgili görüşleri; cinsiyet, mesleki kıdem, görev kıdemi, medeni durum, eğitim durumu, görev yeri, okul türüne göre analiz edilmiştir. Mesleki kıdem değişkeninde psikolojik iyi olma ve örgütsel vatandaşlık davranışı, görev yeri değişkeninde ise örgütsel vatandaşlık davranışı anlamlı çıkmıştır. Psikolojik iyi olma ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki pozitif, yüksek ve anlamlı çıkmıştır.

Organizational Citizenship Behavior is essential in order to reach the organizational aims and goals of educational institutions as well as all organizations. Thus, Organizational Citizenship Behavior of school principals would provide teachers and whole units related with the school to behave appropriate with aims and goals of school. so the aims of the study is to examine relationship between Organizational Citizenship Behavior representing levels and psychological well-being levels of school principals.This study which aims to determine relationship between psychological well-being and organizational behavior status of school adminstrators in province Karaman, is a scanning model research based on quantitative data. The universe of the research is consisted of (α=420) school adminstrators – principals and vice principals, serving in Karaman. The study was performed to sample which was chosen in an impartial way. The capability of research sample in terms of representing the universe tried to be determined and simple coincidence sampling technique was used. The scale of psychological well-being which is used in our study,was improved to measuse socio- psychological well-being and complement of available well-being scales by Diener and his friends( 2009 -2010 ).Translation of this scale was done by Telef ( 2011; 2013 ). Another scale in our research is `Organizational Citizenship Behavior scale` ( DiPaola, Tarter ve Hoy ,2005 ). Translation of this scale was done by Taşdan ve Yılmaz ( 2008 ).The original form of Organizational Citizenship Behavior scale consists of 12 Likert type items.Reliance analysis, exploratory analysis and confirmatory analysis were applied before the scale. The opinions of principals about psychological well-being and organizational behavior status were analyzed in terms of gender, job seniority, duty seniority, marital status, education level, duty location and school type. Psychological well-being and organizational behavior status is meaningful at job seniority variable while organizational behavior status is meaningful at duty seniority variable. The relationship between psychological well-being and organizational behavior status is positive, high and meaningful.