Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin kelime ve cümle yapılarıyla okunabilirlik düzeyleri arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmada, Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin kelime ve cümle yapılarının okunabilirlik düzeyleri ile olan ilişkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma, doküman incelemesi deseninde gerçekleştirilmiştir.Araştırmanın evrenini Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan ve 2012-2013 eğitim öğretim yılında 5, 6, 7 ve 8. sınıflarda okutulan Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Türkçe ders kitaplarındaki her temadan tiyatro metinleri ve şiirler hariç bir metin seçilmiştir. Toplamda 25 metin üzerinde çalışma gerçekleştirilmiştir.Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerini belirlemek için Ateşman (1997) tarafından Flesch formülünden hareketle Türkçeye uyarlanan okunabilirlik formülü kullanılmıştır. Metinlerin kelime ve cümle yapılarının tespit edilmesiyle ilgili olarak 6, 7 ve 8. Sınıf İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ile öğretmen kılavuz kitaplarındaki açıklamalardan faydalanılmış, öğrencilerin kelime ve cümle yapılarıyla ilgili bilgileri ve kavrama becerileri göz önünde bulundurulmuştur. Kelime ve cümle yapılarının analizi amacıyla her metnin ilk, orta ve son bölümlerinden olmak üzere toplamda 300 kelime ve 30 cümle seçilmiştir. Ölçme araçlarından elde edilen verilerin analizinde ANOVA testi uygulanmış, gruplar arası farklılığın varlığında çoklu karşılaştırma testlerinden LSD testi sonuçlarına bakılmıştır. Araştırmada anlamlılık düzeyi olarak .05 kabul edilmiştir.Araştırma sonucunda sıralı ve bağlı cümlelerin 5. sınıf düzeyindeki metinlerde 6, 7 ve 8. sınıf düzeyindeki metinlere oranla daha az kullanıldığı görülmüştür. Bir yapım eki almış kelime sayısı, zor ve orta güçlükte kabul edilen metinlerde kolay düzeydeki metinlere oranla daha yüksek kullanılmaktadır. Bir çekim eki almış kelime sayısı, kolay düzeydeki metinlerde, zor düzeydeki metinlere oranla daha yüksek kullanılmaktadır. Basit kelimeler, kolay düzeydeki metinlerde orta güçlükte ve zor kabul edilen metinlere göre daha fazla kullanılmaktadır. Türemiş kelimeler, kolay düzeydeki metinlerde orta güçlükte ve zor kabul edilen metinlere göre daha az kullanılmaktadır. Basit cümleler, kolay düzeydeki metinlerde orta güçlükte ve zor kabul edilen metinlere göre daha fazla kullanılmaktadır.Anahtar Kelimeler: Okunabilirlik, Kelime Yapısı, Cümle Yapısı, Türkçe Ders Kitabı

In this research, it has been tried to identify the relationship between the texts in Turkish course books and the readability level of the word and the sentence structure. The research has been practiced in the design of document review.The population of the research has been formed by The Turkish coursebooks that published by the Ministry of Education and taught in 5, 6, 7 and 8th grade in 2012-2013 academic year. A text ?excluding poems and drama texts- has been chosen from each theme in Turkish coursebooks. The study has been carrried out on 25 texts in total. In order to determine the readability level of the texts in Turkish coursebooks, the readability formula that has been adapted to Turkish with reference to Flesch formula by Ateşman (1997) has been used. In terms of identifying the word and sentence structure of the texts, it has been benefited from the curriculum of the Turkish lesson in 6, 7 and 8th grade and explanations in teacher guidebooks. The students knowledge and comprehension skills about the word and sentence structure have been considered. In total 300 words and 30 sentences from the beginning, the middle and the last part of the text have been chosen on the purpose of analysing the word and sentence structure. In the analysis of the data acquired from the assessment instrument ANOVA test has been applied. In the presence of the differences between groups, among the multiple comparison tests, the results of LSD test have been examined. The significance level has been accepted as .05 in the research.In the research result, it has been observed that the coordinate and compound sentences have been used less in 5th grade level texts than 6, 7, 8th grade texts. The number of the words that take a derivational affix has been used more in the texts that considered as medium or hard level than the easy level texts. The number of the words that take a inflexional suffix has been used more in the easy level texts than than the medium or hard level texts. Simple words are used more in easy level texts than medium and hard level texts. Derived words are used less in easy level texts than medium and hard level texts. The number of the simple sentences has been seen more in easy level texts than the medium and hard level texts.Key words: Readability, Word Structure, Sentence Structure, Turkish Coursebook