Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının çevre bilinci ve çevreye yönelik tutumlarının kişilik özellikleri açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının çevre ile ilgili tutumları üzerinde, beş faktör kişilik özellikleri, öz-duyarlılık özellikleri ve öğretmen öz-yeterliliği değişkenlerinin etkisini incelemek ve bu konuda nedensel çıkarımlarda bulunmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın örneklemini, 2011-2012 öğretim yılında Doğu Karadeniz bölgesinde yer alan Karadeniz Teknik Üniversitesi, Giresun Üniversitesi, Artvin Çoruh Üniversitesi ve Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi?nde öğrenim görmekte olan 275 adet 3. sınıf fen ve teknoloji öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırma nicel ve nitel olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Öğretmen adaylarının çevresel tutumlarının, beş faktör kişilik özellikleri, öz-duyarlılık ve öğretmen öz-yeterliği ile açıklanmaya çalışıldığı nicel boyutunda tarama modelinin bir türü olan nedensel karşılaştırma ve ilişkisel (korelasyonel) model kullanılmış, verilerin toplanması aşamasında ise literatürde var olan çevre tutum ölçeği, öz-duyarlılık ölçeği, beş faktörlü kişilik ölçeği, öğretmen öz-yeterlilik ölçeğinden yararlanılmıştır. Bu ölçekler sonucunda elde edilen nicel verilerin analizinde çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmanın nitel kısmında ise öğretmen adaylarının çevre eğitimi hakkındaki görüşleri, çevre eğitimi derslerinin çevresel tutumları üzerindeki etkisi ve çevre eğitimi konusundaki öz-yeterliliklerini belirlemek amacıyla açık uçlu anket tekniği kullanılmış ve verilerin analizinde betimsel analiz tekniğinden yararlanılmıştır. Sonuç olarak öğretmen adaylarının çevre ile ilgili tutumlarının mevcut değişkenlerce yordandığı görülmüş bu bağlamda çevreye yönelik tutumların oluşmasında bu faktörlerin etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara bağlı olarak, çevreye yönelik tutumları olumlu yönde değiştirebilmek için üniversite eğitimleri sürecinde öğretmen adaylarının kişiliklerini, öz-duyarlılık özelliklerini ve öz-yeterliliklerini geliştirebilecek uygulamalara yer verilmesi gerektiği düşünülebilir.Anahtar Kelimeler: Çevresel Tutumlar, Çevre Eğitimi, Beş Faktör Kişilik Modeli, Öz-Duyarlılık, Öz-yeterlilik, Öğretmen Adayları

This study was made in order to determine the effect of the parameters of five factor personality features, self- compassion and teacher self efficiency and to make reasonable deductions about this topic. 275 pre-service teacher at 3rd grade who had been studying in the years of 2011-2012 at Karadeniz Technical University, Giresun University and Artvin Çoruh University which are located in the Southern Black Sea Region constituted the sample of the study. The study consists of two parts one of which is related to quantity and the other related to the quality. In the part of quantity in which the pre-service teacher?s environmental attitudes were tried to be explained through five factor personality features, self-compassion and teacher?s self efficiency, the casual comparative and the correlational model were used and during the process of collecting data, environmental attitude scale, self-compassion scale, the scale of five factor personality and teacher?s self efficiency scale, which were in the literature were benefited from. Multiple linear regression analysis was used for the analysis of quantitative data obtained as the result of these criteria. In the quality part of the study, the open ended survey technique was used to determine the pre-service teacher?s views of environmental education on their attitudes and their self-efficiency about environmental education and the descriptive analysis technique was used for the analysis of the data. As a result, it was seen that the pre-service teacher?s environmental attitudes were influenced by the existent parameters and it was concluded that on this context these factors were effective on the establishment of their attitudes towards the environment. It could be thought that depending on the results obtained through the study, the applications to develop the personalities, self-compassion features and self-efficiency of pre-service teacher were required to be used in order to change their environmental attitudes positively during the period of their university education. Keywords: Environmental Attitudes, Environmental Education, Five Factor Personality Model, Self-Compassion, Self-Efficacy, Preservice Teacher