İlk Türk Dili ve Edebiyatı ders kitapları üzerine inceleme 1870-1910 (Mi`Yaru`l-Kelam - Tedrisat-ı Edebiye - Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye)

Abstract

Osmanlı Devleti XVIII. yüzyıldan sonra batı karşısında üstünlüğü kaybetmiş ve çözüm arayışlarına başlamıştır. Bu çözüm arayışları sonucunda yenileşme hareketleri başlamış ve sosyal, siyasi ve kültürel alanlarda önemli değişimler yaşanmıştır. Bu süreç sonucunda Türk edebiyatında ve eğitim sisteminde önemli değişimler gerçekleşmiştir. Bu araştırma yenileşme hareketleri sonucunda ortaya çıkan süreçte yazılmaya başlayan ilk Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarını incelemeyi amaçlamıştır. Osmanlı Devleti'nde ortaya çıkan yenileşme hareketleri tarihsel araştırma yöntemiyle incelenerek değişimin boyutları ortaya çıkarılmıştır. Evren olarak 1870 ile 1910 arasında yazılan Türk dili ve edebiyatı ders kitapları belirlenmiş, örneklem olarak da rüştiyede okutulan Selim Sabit Efendi'nin Mi'yaru'l-Kelam (1870), idadide okutulan Şahabettin Süleyman'ın Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye (1910) ve Abdurrahman Fehmi Efendi'nin Tedrisat-ı Edebiye (1885) eserleri seçilmiştir. Tarama modeli ile gerçekleştirilen araştırma sonucunda ilk yazılan Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarında Türkçe öğretimin ağırlık kazanmaya başladığı, Türkçe edebi metinler üzerinden konuların anlatıldığı, Türk edebiyatına giren yeni türlerin ders kitaplarında yer almaya başladığı ve Türkçe dil kurallarının öğretilmeye başlandığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Edebiyat, Eğitim, Ders Kitapları, İlk Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitapları

After the seventeenth century, Against the rule of the Ottoman Empire lost the west and began to search for a solution. As a result of this reform movements began the search for solutions and the social, political and cultural areas has experienced significant changes. As a result of this process in Turkish literature, and significant changes have taken place in the education system.This research, reform movements arising in the process of writing the first Turkish language and literature textbooks aimed to examine. Reform movements that emerged in the Ottoman Empire with historical research methods were revealed by examining the extent of change. Written between 1870 and 1910 as the universe Turkish language and literature textbooks identified, as a sample rüştiye taught at Selim Sabit Efendi of the Mi'yaru'l-Kalam (1870), idadi taught at Şahabettin Süleyman's Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye (1910) and sultani tauught at Abdurrahman Fehmi Efendi Tedrisat-i Literary (1885) works have been selected.As a result of research carried out by scanning model first written in Turkish in Turkish language and literature textbooks teaching that started to gain weight, Turkish literary texts that describe the subject of Turkish literature, entering the new species began to take place in textbooks and Turkish language has been identified as an introduction to the rules.Key Words: Literature, Education, Textbooks, The First Language and Literature Textbooks