Farklı lisans programlarında okuyan öğrencilerin istatistik okuryazarlığının incelenmesi

Abstract

İstatistik okuryazarlığı istatistiğe özgü terminoloji ve dilin bilinmesini, eleştirel yaklaşım sergilenmesini, istatistiksel sürecin deneyim kazanılmasını ve farklı bağlamlar üzerinden yorum yapılmasını gerektiren önemli bir yeterlilik olarak karşımıza çıkmaktadır. İlköğretimden lisans düzeyine kadar öğretimin her kademesinde istatistik okuryazarlığı bireylerde geliştirilmesi gereken bir yeterlilik olarak görülmektedir. Bu çalışma ile farklı lisans programlarında okuyan öğrencilerin istatistik okuryazarlığı düzeylerinin belirlenmesi, istatistik derslerini içerik, yöntem, yaklaşım ve uygulamalar bağlamında karşılaştırarak öğrencilerin istatistik okuryazarlığı düzeyleri ile ilgili genel bir resim sunulması amaçlanmıştır.Araştırmanın örneklemi 7 farklı fakültenin 9 programında (Çalışma ekonomisi ve endüstriyel ilişkiler, jeoloji mühendisliği, İlköğretim matematik öğretmenliği, rehberlik ve psikolojik danışmanlık, ortaöğretim matematik öğretmenliği-fen edebiyat matematik, biyoloji, şehir bölge ve planlama, genel tıp, orman endüstri mühendisliği) istatistik derslerine giren öğretim elemanları ve öğrencileri oluşturmaktadır. Öğretim elemanlarının yaklaşım, yöntem ve uygulamalarının istatistik okuryazarlığına katkısını ortaya koymak için literatürden istatistik okuryazarlığı bileşenleri doğrultusunda (istatistiksel süreç, muhakeme, temel kavramların bilinmesi ve bağlam) istatistik okuryazarlığı göstergeleri belirlenerek istatistik okuryazarlığı uygulamalarına yönelik bir gözlem formu geliştirilmiştir. İstatistik dersleri gözlemlerine ilişkin veriler istatistik okuryazarlığı göstergeleri doğrultusunda kodlanmış, nitel ve nicel yaklaşımlar kullanılarak analiz edilmiştir. Öğrencilerin istatistik okuryazarlığını belirlemek için programlarda yürütülen ortak ders içerikleri ve literatür doğrultusunda istatistik okuryazarlığı testi geliştirilmiştir. İstatistik okuryazarlığı testinin geçerlik-güvenilirlik çalışmaları ve teste ilişkin verilerin analizi için Rasch modelinden yararlanılmıştır.Araştırmaya ait bulgular, istatistik derslerinde kullanılan yaklaşım, yöntem ve sınıf içi uygulamaların öğrencilerin istatistik okuryazarlığı üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Derslerde bu sonuç en çok muhakeme ve bağlam en az ise temel kavramların bilinmesi ve istatistiksel süreç bileşenlerine yönelik uygulamalarda ortaya çıkmıştır. Ayrıca bulgular öğrencilerin istatistik okuryazarlığında matematik alt yapısı, öğrencinin istatistik bilgisi, matematiksel düşünme düzeyleri ve becerileri, üniversiteye giriş puanları gibi faktörlerinin de etkili olduğunu ortaya koymuştur. İstatistik derslerinde istatistik okuryazarlığı göstergelerinin frekans ilişkin dağılımının programlarla ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte istatistik okuryazarlığı için anahtar rol üstlenen göstergeler tespit edilmiştir. Bazı göstergelerin istatistik okuryazarlığı için belirleyici olmadığı veya farklı göstergeler içerisinde yer alabileceği belirlenmiştir. İstatistik okuryazarlığı testinin öğrencilere zor geldiği ve istatistik okuryazarlığı davranışlarını beklenen yönde sergileyemedikleri görülmüştür. Ayrıca öğrencilerin istatistik okuryazarlığı düzeyleri açısından programlar arasında görülen farklılaşmaların istatistiksel olarak da anlamlı olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlar ışığında, istatistik derslerinde ve istatistik ile ilgili uygulamalarda anahtar göstergelere odaklanılması ve bu sayede istatistik okuryazarı bireyler yetiştirilmesine katkıda bulunulması önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: İstatistik Okuryazarlığı, İstatistik Okuryazarlığı Göstergeleri, Lisans Öğrencilerinin İstatistik Okuryazarlığı, Karşılaştırmalı Çalışma

Statistical literacy is an important competence for individuals to know basic statistical terminology and language, to gain experience about statistical process, to display questioning attitude, and to interpret statistical concepts when embedded in different contexts. It is regarded as a skill that must be developed in every stage of education from primary education to higher education. This study aims to determine the statistical literacy levels of students attending different undergraduate programs and provide a general picture of statistical literacy among students through comparison of statistics courses in terms of content, method, approach, and practice.The research sample consists of instructors and students teaching or attending statistics courses in 9 programs (Labor Economics and Industrial Relations, Geological Engineering, Elementary Mathematics Education, Fundamentals of Guidance, Mathematics Education- Mathematics, Biology, Urban and Regional Planning, General Medicine, and Forest Industrial Engineering) in 7 different faculties. Statistical literacy competences were derived from the literature in accordance with statistical literacy components (statistical process, reasoning, understanding basic concepts, and context), and an observation form for statistical literacy practices was developed to reveal the contribution of the approaches, methods, and practices implemented by instructors to statistical literacy. Data obtained through observation of statistics courses were coded based on statistical literacy competences and were analyzed through qualitative and quantitative approaches. Statistical literacy test was developed in accordance with the common course contents of the relevant programs in order to identify the statistical literacy levels of the students. The Rasch model was used for investigating the validity and reliability of the statistical literacy test and analyzing the data related to the test.The approaches, methods, and in-class practices implemented in statistics courses were found to be influential on the statistical literacy of students. This result was obtained from practices associated with reasoning and content most and from practices associated with basic concepts and statistical process components least. Mathematical background, statistical knowledge, mathematical thinking level and skill, and university entrance score were also seen to be influential on the statistical literacy levels of the students. The frequency-related distribution of statistical literacy competences in statistics courses was found to be associated with programs. The competences playing a key role in statistical literacy were also ascertained. It was seen that some competences are not influential on statistical literacy or may fall under different indicators. Additionally, the students found the statistical literacy test difficult and did not exhibit statistical literacy behaviors in the expected way. Moreover, difference between the undergraduate programs in terms of statistical literacy level was seen to be statistically significant. Based on these results, it is recommended that key competences be focused on in statistics courses and statistical practices so that the community is provided with statistically literate individuals.Key Words: Statistical Literacy, Statistical Literacy Competences, Statistical Literacy ofUndergraduate Students, Comparative Study