Üstün yetenekli tanısı konulmuş ve konulmamış öğrencilerin matematikte yaratıcılıklarının incelenmesi: Bir özel durum çalışması

Abstract

Gelişen ve değişen dünya ile birlikte gündeme gelen problem, beklenti ve ihtiyaçlara cevap verebilmeleri için bireylerin yaratıcı özelliklere sahip olmaları beklenmektedir. Bu bireylerin yetiştirilmesinde en büyük görev ise eğitim kurumlarına düşmektedir. Yaratıcılık, günlük yaşamla ilişkili olması, problemlere çözüm üretmede analitik ve eleştirel düşünme gibi beceriler gerektirmesi nedeniyle diğer alanlarda olduğu gibi matematikte de önemli bir yer teşkil etmektedir. Gerek bilim ve teknoloji alanındaki gelişmelere ayak uydurmada gerekse uluslararası alanda yaşadıkları ülkelerin daha ileri gitmelerini sağlamada özellikle üstün yetenekli öğrencilerin önemli rol oynaması beklenmektedir. Dolayısıyla yaratıcılığın, diğer öğrencilerde olduğu gibi özellikle üstün yetenekli öğrencilerde aranması gereken en önemli yeteneklerden biri olduğu anlaşılmaktadır. Öğrencilerin sahip olmaları gereken en önemli becerilerden biri olarak görülmesine rağmen öğrencilerde yaratıcılığın, özellikle de alana özgü yaratıcılığın varlığının araştırılması ihmal edilen bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Buradan hareketle bu araştırmada, üstün yetenekli tanısı konulmuş ve konulmamış öğrencilerin matematikte yaratıcılıklarının yaratıcılığın göstergeleri (akıcılık, esneklik, orijinallik) açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma deseninde yürütülen araştırmaya 6'sı farklı illerdeki (Trabzon, Ordu, Amasya) BİLSEM'e kayıtlı olmak üzere toplam 12 öğrenci katılmıştır. Araştırmada yer alan her iki grubun da 3'ü 7. sınıf, 3.'ü 8. sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri, öğrencilerin model oluşturma ve problem kurma türündeki iki etkinliğe yönelik geliştirdikleri çözümler ile ilgili gerçekleştirilen klinik mülakatlar yoluyla toplanmıştır. Mülakatlar her bir etkinlik için 2 hafta ve haftada birer kez olmak üzere 4 hafta boyunca her bir öğrenci ile toplam 4 kez gerçekleştirilmiştir. Öğrencilere mülakatlar öncesinde etkinlikler verilerek öğrencilerin öncelikle etkinlik üzerinde çalışması sağlanmış, böylelikle klinik mülakatlarda öğrencilerin geliştirdikleri çözümler üzerinde, doğruluk veya yanlışlığı hakkında yorumda bulunulmadan derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir.Her bir etkinlik için elde edilen veriler ayrı ayrı analiz edilmiştir. Model oluşturma etkinliğinin analizinde Amaral ve Carreira'nın (2013) geliştirdiği teorik yapıdan yararlanılmıştır. Öğrencilerin problem kurma etkinliğine yönelik geliştirdikleri çözümlerin analizinde ise Amaral ve Carreira'nın (2013) geliştirdiği teorik yapıya benzer olacak şekilde araştırmacı geliştirilen teorik yapı kullanılmıştır. Bu bağlamda her bir öğrencinin her bir etkinliğe yönelik geliştirdiği çözüm yaratıcılığın akıcılık, esneklik ve orijinallik göstergeleri açısından incelenmiştir.Araştırmanın sonucunda, kullanılan etkinliklerin her iki gruptaki öğrencilerin de matematikte yaratıcılıklarını sergilemelerine imkânı sunduğu, ancak problem kurma etkinliğinin üstün yetenekli tanısı konulmuş ve konulmamış öğrencilerin matematikteki yaratıcılıkları arasındaki farklılığı ortaya çıkarmada daha etkili olduğu belirlenmiştir. Araştırmada yer alan üstün yetenekli tanısı konulmuş öğrencilerin problem kurma etkinliğinde tanı konulmamış öğrencilerden daha yaratıcı oldukları görülmüştür. Diğer yandan araştırmaya katılan üstün yetenekli tanısı konulmuş ve konulmamış öğrencilerin matematikte yaratıcılıkları arasında akıcılık bileşeni yönünden belirgin bir farklılaşma bulunmadığı tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre üstün yetenekli öğrencilerin çoğu üstün yetenekli tanısı konulmamış akranlarına göre problem kurmada daha esnek ve orijinal düşünmektedirler. Elde edilen sonuçlardan hareketle, hem üstün yetenekli öğrencilerin tanılanmasında hem de öğrencilerin matematikteki yaratıcılıklarının incelenmesinde problem kurma etkinliklerine daha fazla yer verilmesi önerilmiştir. Ayrıca orijinallik ve esneklik göstergelerinin üstün yetenekli öğrenciler arasındaki farklılığı ortaya koymada daha etkili olması nedeniyle öğrencilerin yaratıcılıklarının değerlendirilmesinde göstergelere farklı ağırlıklar atanabileceği ifade edilmiştir.

Individuals are expected to be creative in order to respond to problems, expectations and needs that they face as the world develops and changes. Educational institutions have the most significant responsibility to grow creative individuals. The creativity has an important role in mathematics since mathematics is related to daily life and requires skills such as analytical and critical thinking to find solutions for the problems. Gifted students in particular are expected to play an important role in keeping pace with the scientific and technological developments and they are also expected to carry on their countries' progress in the International arena. Thus, as in other children, the creativity is one of the most important skills to be sought in the gifted children. However, seeking creativity (domain-specific creativity in particular) in students is generally neglected in the literature. This study aims to analyze the creativity of the students who assigned as gifted and the students who are not assigned as gifted in mathematics through the indicators of creativity (fluency, flexibility, and originality). For this study, a qualitative research design was used and 12 students in two groups were included as participants. First group consisted of 6 students from the Science and Art Centers of Trabzon, Ordu and Amasya. Second group also consisted 6 students from public secondary schools in Trabzon. In each groups, 3 students were at seventh grade, and 3 were in eighth grade. The data were collected through clinical interviews with the students. The interviews regarded on the solutions the students developed for two activities of model eliciting and problem posing. The interviews were carried out 4 times with each student for 4 weeks, once a week for 2 weeks for each activity. The students were given activities and asked to work on these activities before the interviews. Thus, the solutions that the students developed were deeply discussed in the clinical interviews without commenting on their correctness or falseness.The data were respectively analyzed for each activity. The activity of model eliciting was analyzed using a theoretical framework developed by Amaral and Carreira (2013). The activity of problem posing was analyzed using a theoretical framework developed by the researcher based on Amaral and Carreira's (2013) study. The solutions that each student developed for each activity were analyzed using the fluency, flexibility, and originality as indicators of creativity.The result of study showed that the activities were effective to reveal the both students' mathematical creativity groups, but it was found that problem posing activity was more effective to reveal the difference between gifted and non gifted students' mathematical creativity. It was also found that there is no significant difference between students assigned as gifted and the students who are not assigned, in terms of fluency. However, according to the results the most of gifted students think more flexible and original in problem posing than their non gifted peers. Based on the results, it is suggested that problem posing should be more used in both the identification of gifted students and the tests developed for investigating students' mathematical creativity. Because originality and flexibility is more effective in revealing the difference between gifted and non gifted studens, each of the indicators can be weighted differently for calculating students' final scores of mathematical creativity.