Okul öncesi öğrencilerinin benlik algılarının ve sosyal uyumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi

Abstract

Bu araştırma, okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların benlik algıları ve sosyal uyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada aynı zamanda beş yaş grubu çocukların benlik algısı ve sosyal uyum düzeylerinin bazı demografik değişkenler (çocukların cinsiyeti, anne-baba eğitim durumu, annenin çalışma durumu, ailenin sosyo-ekonomik durumu, kardeşin olup olmaması, doğum sırası, çocukların okulöncesi kuruma devam süresi ve okul öncesi kuruma başlamadan önce çocuğa bakım veren kişiler) açısından farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesi de amaçlanmıştır.Bu araştırma, iki ya da daha çok değişkenin birbirleriyle olan ilişkilerini belirlemek üzere oluşturulan ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma grubunu, Altınordu/Ordu da ikamet eden ve okul öncesi kurumlarında eğitime devam eden 5 yaş grubu 97 kız, 103 erkek toplam 200 çocuk oluşturmaktadır. Bu araştırmada veri toplama aracı olarak okul öncesi dönem çocukları için geliştirilmiş Demoulin Çocuklar için Benlik Algısı Testi (DBAT) ve çocukların sosyal-duygusal uyumlarını ölçmek amacı ile Önder ve diğerlerinin (2004) geliştirdiği `Marmara Sosyal-Duygusal Uyum Ölçeği`nin Işık, B. tarafından (2006) okul öncesi dönem çocukları için uyarlanan formu ve araştırmacı tarafından oluşturulan demografik bilgi formu kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde çocukların kendilerine yöneltilen ölçek maddelerine verdikleri cevaplara ait güvenirlik çalışması için toplanan veriler üzerinden Cronbach's alfa iç tutarlık katsayısı hesaplanmıştır. Bunun yanında araştırmada kullanılan Benlik Algısı ile Marmara Sosyal-Duygusal Uyum Ölçeği'nden ve her bir alt boyuttan alınan puanlara uygulanan Kolmogrov-Smirnov (n50 için) ve Shapiro Wilk (n<50 için) test sonuçlarına göre hata terimlerinin normal dağılım göstermediği belirlenmiştir. Dolayısı ile cinsiyet ve annenin çalışma durumu açısından ölçeklerden ve alt boyutlardan alınan toplam puanlar arasındaki farklılıklar Mann-Whitney U testi ile, anne ve babanın eğitim durumu, gelir düzeyi vb diğer tüm sosyo-demografik özellikler açısından farklılıklar ise Kruskal Wallis H testi ile ortaya konulmuştur. Benlik algısı ile Marmara Sosyal-Duygusal Uyum Ölçeği'nden ve alt boyutlarından alınan toplam puanlar arasındaki ilişkinin denklemini tahmin etmek için de Genelleştirilmiş Tahmin Denklemleri tekniğine dayalı Regresyon analizi kullanılmıştır.Araştırma sonucunda, okul öncesi çocuklarının benlik algılarının bazı sosyo-demografik özelliklerine dayalı farklılıklarına ilişkin yapılan Mann Whitney U ve Kruskal Wallis H Testi sonuçlarına göre baba eğitim durumunun istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterdiği gözlenmiştir. Babası okur-yazar olmayan çocukların benlik algılarının en düşük seviyede olduğu belirlenmiştir. Çocukların öz saygı düzeylerinin ise bazı sosyo-demografik özelliklerine dayalı farklılıklarına ilişkin yapılan Mann Whitney U ve Kruskal Wallis H Testi sonuçlarına göre cinsiyet ve baba eğitim durumunda istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu gözlenmiştir. Kız çocuklarının erkek çocuklara göre öz saygılarının daha yüksek olduğu, babası okur-yazar olmayan ile lisansüstü eğitime sahip olan çocukların ise öz saygı düzeyinin en düşük seviyede olduğu belirlenmiş olup, öz yeterlilik düzeylerinde ise incelenen sosyo-demografik özellikler açısından anlamlı bir farklılık tespit edilememiştir. Çocukların sosyal uyumları ile çeşitli demografik özellikleri incelendiğinde; ailenin gelir durumu ve okul öncesi kurumunda eğitim süresinin çocukların sosyal-duygusal uyumlarını etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmaya katılan çocuklardan ailenin geliri 2501 TL ve üzeri olan çocuklar ile okul öncesi kuruma devam süresi bakımından üç ve daha fazla yıl devam eden çocukların Sosyal-Duygusal Uyum Ölçeği puanlarının daha yüksek olduğu bulunmuştur. Çocukların benlik algıları ile sosyal uyumları arasındaki ilişki incelendiğinde ise bu iki değişken arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.Bulgular literatürlere dayanılarak tartışılmış ve ortaya çıkan sonuçlar doğrultusunda benlik algısının ve sosyal uyumun aile sevgisiyle birlikte iyi bir eğitimin ürünü olması ve kişiliğin oluştuğu çağlarda geliştirilebileceği düşüncesi, okul öncesi eğitim müfredatında öğrencilerin benlik algıları ile sosyal uyum ve becerilerini artıracak eğitim programlarının hazırlanması, bu konuyla alakalı etkinliklerin artırılması; okul öncesi kurumlarda verilecek aile eğitim seminerleriyle anne-babaların, çocukların benlik algıları ve sosyal uyumlarının gelişimi ve bunları etkileyen faktörlerle ilgili bilgilendirilmesine ilişkin deneysel çalışmalar yapılabileceği yönünde öneriler sunulmuştur.

This research is made to investigate the relationship between self-perception and social adaptation of the children who continue to pre-school education institutions. In this research, it is also aimed to investigate whether the self-perception and social adaptation levels of the 5 year-old children differentiate or not according to demographic varieties (gender of the children, parents' education level, mother's working circumstances, socio-economical position of the family, having siblings or not, birth sequence, duration of pre-school education, people who look after children before pre-school education).This research is made by related type surveillance which is formed to determine the relationship between two or more varieties with each other. The research group is formed by 5 year-old children; 97 girls and 103 boys who live in Altınordu/ORDU and continue to pre-school education institutions. In this research Demoulin Self Perception Test for Children (DSPT), the adapted form by Işık B. (2006) for pre-school students of `Marmara Social-Emotional Adaptation Measure` developed by Önder and Others (2004) and demographic information form by the researcher are used as data collecting vehicles. For analyzing the gathered data, Cronbach's Alpha Interior Consistency coefficient is calculated for the study of reliability according to the answers given by the children to the questions. Besides, according to the test results of Kolmogrov-Smirnov (n for 50) and Shapiro Wilk (n< for 50) which are practiced into the points taken from Self-Perception and Marmara Social-Emotional Adaptation Measure and their each sub-level, it is determined that the term error doesn't show a normal distribution. The differences between the total points gathered from the scales and sub-dimensions according to gender and mother's working circumstances are measured by Mann-Whitney U Test; differences between all other socio- demographic qualities such as parents' education level, income level and etc. are measured by Kruskall Wallis H Test. Regretion Analysis which depends on Generalised Estimate Equation is used to estimate the equation of the relationship between the total points of Self-perception gathered by Marmara Social-Emotional Adaptation Measure and its sub-dimensions.In conclusion of the research, according to Mann Whitney U and Kruskall Wallis H Test which are made about the differences of Self-perception of Preschool children, it is investigated that Self-perception is differentiated statistically according to father's education level. It is determined that children whose fathers are illiterate have the lowest level of self-perception. As the result of Mann Whitney U and Kruskall Wallis H Test made according to the differences of self-perception levels of children in some socio-demographic varieties; gender and father's education level shows meaningful differences statistically. It is also determined that girls have higher self-respect level than boys, children of illiterate or postgraduate educated fathers have the lowest level of self-respect; however it isn't determined a meaningful difference in children's self sufficiency level according to investigated socio-demographic qualities. When children's social adaptation and various demographic qualities are investigated; it is concluded that the income level of the family and the duration of pre-school education effect children's social–emotional adaptation. It is found that children whose family income is 2501 TL and higher and who have 3 or more years pre-school education have higher points in Social-Emotional Adaptation Measure. When the relationship between children's self-perception and social adaptation is investigated, there couldn't be found any meaningful relationship.Findings were discussed according to the literature and suggestions were made such as; the thought that self-perception and social adaptation should be the outcome of a good education and family love and could be improved during character developing ages of the children; preparing educational programmes in pre-school education curriculum which can increase children's self-perception with social adaptations and abilities, increasing the activities related to this subject; experimental studies can be made for informing families by family education seminars made at Preschool Institutions about development of parents' and children's self-perception and social adaptation and about factors which effect this development.