Ortaokul (5-8. sınıflar) Türkçe dersi çalışma kitaplarında metinsel-aşkınlık

Abstract

Çalışmada, 2016-2017 eğitim öğretim yılında MEB tarafından hazırlanan ortaokul (5-8. Sınıflar) Türkçe dersi çalışma kitaplarındaki etkinlikler/sorular metinsel-aşkınlık bağlamında incelenmiştir. Etkinliklerin ve soruların değerlendirilmesinde Gérard Genette'nin metinsel-aşkınlık ilişkilerini tanımlamak için kullandığı 5 ayrı ilişki biçimi esas alınmış; 'metinsel-aşkınlık'a dayanan etkinliklikler/sorular, özellikleri bakımından 'metinlerarasılık/iç metinllilik (intertextuality)', 'yan-metinsellik/ek metinlilik (paratextuality), 'yorumsal üst-metinsellik/dış metinlilik (metatextuality)', 'üst-metinlilik/tip metinlilik (architextuality)' ve 'ana-metinsellik/art metinlilik (hypertextuality) biçimlerine göre tasnif edilmiştir.Çalışmada öğrencilerin etkinlik ve sorular üzerinden ürettikleri sözlü, yazılı ve görsel ürünlerin 'metinsel-aşkın' bir alanda, araç-metinlerle (ders kitaplarındaki okuma metinleri, dinleme metinleri, görsel ürünler vb.) ilişkili olduğu, öğrencilerin araç-metinlere bağlı olarak, onlar üzerinden sözlü, yazılı ve görsel ürünler ortaya koydukları gerçeğinden hareket edilmiştir. Öğrencilerin, çalışma kitaplarındaki etkinlikler ve sorulara bağlı olarak yarattıkları ürünlerle araç-metinler arasında nasıl bir metinlerarası ilişki olduğu ele alınmıştır.Diğer bir ifadeyle kaynak metin özelliği taşıyan araç-metin ile öğrencilerin araç-metinlerle ilgili etkinlikler ve sorular üzerinden ortaya koydukları sözlü, yazılı ve görsel ürünlerin metinlerarası ilişkiler bağlamında hangi düzlemlerde ilişkili olduğu değerlendirilmiştir. Çalışmamız, nitel bir araştırmadır ve doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Ortaokul (5-8. sınıflar) Türkçe dersi çalışma kitapları belge tarama yöntemiyle incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Bu bağlamda metinsel-aşkınlık'a dayanan etkinlik ve soruların tabloları yapılmış ve bu tablolara yansıyan veriler ışığında metinlerin, etkinliklerin ve soruların metinsel-aşkınlık yönünde gösterdikleri özellikler ve bilişsel becerilerle ilintisi analiz edilmiştir.Böylece metinlerin, etkinliklerin ve soruların içeriksel, dilsel ve biçimsel özellikleri irdelenmiş buna ek olarak da Türkçe öğretimine dair 'metinsel-aşkınlık' bağlamında çıkarımlar yapılmıştır.Anahtar kelimeler: Türkçe eğitimi, ortaokul (5-8. sınıflar) Türkçe dersi, çalışma kitapları, etkinlikler/sorular, Gérard Genette ve metinsel-aşkınlık

In the study, the activities/questions in the secondary school (5-8th Grades) Turkish course working books prepared by (MEB) in 2016-2017 academic year have been examined in terms of textual transcendence. 5 different relation modes used by Gérard Genette in order to define textual-transcendence relations have been taken as basis activities/questions based on 'textual-transcendence' have been classified in accordance with 'intertextuality/intertextuality', supplemental 'textuality/paratextuality' 'interpretational top textuality/metatextuality', 'top textuality/achitextuality' and 'main textuality/hypertextuality' forms.It is considered the fact that the oral, written and visual products that the students have produced on the activities and questions are related with tool-texts (reading texts listening texts, visual products on the textbooks) in 'textual-transcendence, and that the students have adhered to the tools-texts and have revealed oral, written and visual products regarding them. It has been handled how intertextual relations are between the activities in the workbooks and the products created based on the questions of the students and tools-texts. In other words, it has been assessed in which platforms oral written and visual products that thestudents have revealed on the activities and questions with regard to the tool-texts are related in terms of intertextual relationswith regard to tool- texts with source text characteristic. Our study is a qualitative research and document analysis method is used. Secondary school (5-8th grades) Turkish Course working books have been examined and assessed by document scanning method. In this context, the table of the activities/questions based on 'textual-transcendent' in the workbooks and in the light of data reflecting to such tables, the relations of activities and questions with the features and cognitive skills that they have shown in the direction of textual-transcendence have been analyzed.Thus, the contextual, linguistic and formal features of texts, activities and questions have been examined and conclusions have been made in terms of 'textual-transcendence' in Turkish teaching.Key words: Turkish teaching, secondary school (5-8th grades) Turkish course, working books, activities/questions, Gerard Genette and textual-transcendence.